Sebahattin Karaca

Bayraklı ’da bulunan Antik Kent Symrna’nın hemen karşısındaki, İzmir körfezinin Bayraklı – Bornova – Alsancak arasında kalan kısmı temizleniyordu. Temizlik öyle bizim ara sıra basında gördüğümüz gibi kıyıda ve insan gücüyle ya da dalgıçların marifetiyle yapılmıyordu. Belçika’nın Big Boss firmasına ait koca koca gemiler iş başındaydı. Üzerinde kurulu düzenekle oldukça büyük bir gemi, 2 metreküplük kepçesini denizin dibini indiriyor, ayarlanmış mekanik sayesinde dipteki çamuru alıyor, yukarı çekiyor ve yanı başındaki tabanı düz mavnaya bırakıyordu. Mavna dolunca, çamuru boşaltmak için körfezin çıkışına doğru yola koyulduğunda, başka bir mavna temizlik gemisine çoktan yanaşmış oluyordu. Körfezde bu temizlik aylarca sürdü.

Aradan birkaç sene geçti. Alsancak Limanı genişletildi. Yolcu yanaştığı kısım yerinde saydı ama konteyner taşıyan yük gemileri için oldukça büyük bir liman yapıldı. Gerekli alanı yaratmak üzere deniz dolduruldu. İskele için ise ne kadar beton döküldüğünün hesabını bilmek mümkün değil. O günün koşullarında pek çok sebepten ve de ihtiyaçtan doğru bir yatırımdı. Hala İzmir, Ege, Türkiye bu limandan en üst seviyede fayda görüyor.

Antik Kent Kyme (ALİAĞA)

Gelelim Aliağa’ya, içinde Antik Kent Kyme’yi barındıran Aliağa, bilindiği üzere aynı zamanda da ağır sanayi bölgesidir. Aliağa İçinde rafineri dahil sayısız büyük kuruluşlar, fabrikalar, çok sayıda liman barındırıyor. Hammadde ithalatı, sanayi ürünü ihracatı bakımından Ege’nin hatta Türkiye’nin göz bebeği olduğu için son 30 yılda irili ufaklı 10’a yakın liman daha yapıldı. Her birisi ayrı ayrı amaca ve ayrı ayrı firmaların ihtiyaçlarına cevap veriyor. Bütün bu olup bitenlerin yanı sıra Kyme’nin çok yakınında denizden çıkarılan bir insan boyundaki “Koşan Atlet Heykeli” İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen en önemli eserlerinden biridir. *Bakınız “Foçalı balıkçı koşan atlet heykeli izinde”

Antik Kent Eryhrai (ÇEŞME)

Aynı durum Antik Kent Erythrai yani Çeşme merkezindeki kalenin hemen karşısında vücut buldu. 2000’li yıllara kadar kıyıdan kalkan ancak küçük boyutlu olan ve giderek büyüyen yolcu gemileri için daha büyük bir liman gereği ortaya çıkınca, hemen oracığa deniz dolgusu gerçekleştirildi. Ardından bugünkü liman yapıldı. Faydalı da oldu. Çeşme uluslararası bir kapıya, bir limana kavuştu. Turizmine artı değer kazandırdı. Turizm gelirlerinin artmasına yol açtı.

Antik Kent Phokaia (FOÇA)

Foça, en az üç bin yıllık antik kent olan ve özellikle MÖ.VI. yüzyılda içinde kültür, sanat, gemi yapımı, ticaretle uğraşan başarılı İyonların yaşadığı bir şehirdi. Hatta o dönemde Foça, kültür ve sanat aracılığı ile Akdeniz kıyı kentlerine medeniyeti yayan, Karadeniz’de Samsun, Akdeniz’de Marsilya’yı kuran İyonların memleketiydi.

Antik Kent Phokaia’nın üzerinde yaşayan günümüz insanının önemli bir bölümü, Foça’nın parlak geçmişiyle gurur duyarlar. İyonlardan beri Foçalıların kullandıkları 2 liman vardır. Bunlar Büyükdeniz ve Küçük deniz limanlarıdır. Bu limanlar adeta iç deniz, göl veya körfez gibidir. Çok korunaklıdır. Bu bakımdan 1990’larda Büyükdeniz’e yat limanı 2010’lar da ise yine Büyükdeniz’de Fener burnunun korunaklı iç kısmına Balıkçı teknelerinin ihtiyacını karşılamak amacıyla bir liman daha yapıldı. Bir başka kıyı ve liman düzenlemesi 50’li yıllarda Küçükdeniz’de yapılmıştı. İlk yapılan doğru idi, son yapılan da doğru oldu. Aksini söylemek mümkün değil.

Ancak şunu da not düşmeden edemeyeceğim. Sanıyorum yıl 1990’dı. Maalesef aynı firma olan Big Boss tarafından Küçükdenizde de, İzmir Bayraklı arasındaki körfezde yapıldığı gibi, deniz dibi temizliği yapıldı. O güne tanıklık ettim. Deniz dibi çamurdan temizlenirken çamurun içinde önemli tarihi bulgular var mıydı yok muydu? Bunu bilmek mümkün olamadı.

Bu arada bir kere daha vurgulamak isterim ki, burada bağlı ve limanı gerdanlık gibi süsleyen, değerine de değer katan küçük balıkçı tekneleridir. Bu durum Küçükdeniz doğasına uygun önemli bir husustur. Küçükdeniz’e eşsiz güzellik katmaktadır.
Ayrıca Küçükdeniz kim ne derse desin, “Efsane değil çıplak gözle görülen ve içinde yaşanan Foça’nın Kara Taşı’nın ta kendisidir. Bana göre Foça’nın her tarafı birbirinden güzeldir. Ama Küçükdeniz, Foça’nın göz bebeğidir. Koruyup kollamak hepimizin vatandaşlık görevidir.

Antik kent Pitane (ÇANDARLI)

Şimdilerde ise Antik kent Pitane yani bugünkü adıyla Çandarlı’ya, Dünya’nın en büyük konteyner limanlarından birisi yapılıyor. Yapılsın, helal olsun, iyi de olur. İzmir artık bu yükü taşıyamıyor. Yük, merkezden kanatlara kaymalı. Hepsi doğru. Güzel ve ülkemizin gelişimine fayda sağlayan yatırımlar.

Peki bu işler nasıl yapılıyor ya da yapılmalı?

Ancak ülkemizin kıyılarında 3000 yıl önce kurulmuş olan Antik Kıyı Kentlerinde, yeni liman yapımı gibi önemli projelerin inşaatından önce, tam olarak hangi kurumlardan nasıl görüşler alındığını, izinlerin hangi kriterlere dayandırıldığını, kağıt üzerinde yazılı olan her şeyin, alan uygulamasına ne kadar yansıdığını, bilmiyorum.

Ama uğraşımız turizm işimiz otelcilik olunca, değişik mesleklerden yerli yabancı pek çok kıymetli insan tanımak mümkün oluyor.

Geçenlerde böyle bir şey oldu. Tesadüfen bir Alman su altı arkeoloğu ile tanıştım. Otelin terasında antik kentler hakkında başlattığımız fikir alışverişi kısa sürede ilginç ve bir o kadar da faydalı sohbete dönüştü.

Antik Kent sularında dalış yapıp yapmadığını, yaptı ise nelerle karşılaştığını, batık gemi veya tarihi değeri olan bulgular ile karşılaşıldığında genel olarak ne gibi işlemler yapıldığını sordum. Verdiği yanıtlar, yaptığı açıklamalar çok ilginçti.

“Her ülkenin koruma yasası ve alan uygulamaları az da olsa birbirinden farklıdır. Esas farklı olan ise korumanın önemini faydasını anlamak, gelecek nesillere karşı sorumluluk olduğunu idrak etmek, alan çalışmalarına önem vermek, bütçe ayırmak, yasalara uymaktır. Kanun yapıcılarının da, uygulayıcılarının da, daha da önemlisi halkın bu işi top yekun sevmesi gerekir.

Bugüne kadar farklı ülkelerde, farklı milliyete sahip su altı arkeologlarıyla çalıştım. Kimi zaman batıklara daldık araştırdık, kimi zaman Antik kıyı kentlerinin sularına daldık. Antik kentlerin sularında rast geldiğimiz buluntuları ve tarihi değeri olan objeleri yerinde işaretliyor, isimlendiriyor, resmini çekiyor ve daha sonraki toplantılarda ne olduğunu, nerelerde nasıl değerlendirileceğini vs. konuşuyor, kurul olarak ne yapılacağına karar veriyoruz.
Genel olarak buluntuları yerinde bırakmaya özen gösteriyoruz. Bazen de bir müzeye götürmek ve sergilemek kaçınılmaz oluyor.

Başka bir kaçınılmaz konu ise; şayet bir antik kent sularına liman yapılacaksa işte o zaman, ya buraya liman olmaz diyoruz, ya da o noktada ve o alanda ne kadar tarihi eser veya buluntu varsa onları çıkarıyor müzelerde sergiliyor veya depolarda koruyoruz. Bu işlem yapılmazsa liman bitiminde büyük gemiler koca gövdeleriyle, limana girip çıkarken deniz dibindeki tüm tarihi değerleri yok eder. Böylece bir tarih silinir.”

Anlattıklarını keyifle hatta ağzım açık dinlerken içimden hep “olur olur, bir gün bizde de olur” diyordum.

Nitekim daha sonra yaptığım araştırmalarda bizde de Su Altı Arkeologlarının, Bodrum ve Antalya’da batık dahil olmak üzere sularımızda ve Antik Kıyı kentlerinde bilimsel dalışlar yaptıklarını öğrendim

Bundan dolayı çok mutlu oldum. Umarım Foça’da da bir gün, bu türden dalışlar resmen başlar.

Küçük bir hatırlatma: 27.10. 2020 tarihinde yayınlanan yazımda Foça iç denizinde 1649 yılında batan onlarca savaş gemisi var. Belki de bir gün ilgili kurumlar şuna bir bakalım der ve denize bilimsel dalışı yaparlar. “Ne diyelim, Allah’tan umut kesilmez.”

*Bakınız (1649’da Yaşanan ve Yasaklanan “Foça Deniz Savaşı” Foça’da Yaşanan Osmanlı- Venedik Savaşı)

Önemli Not: Bu yazıyı yaklaşık 1 ay önce bitirmiştim. Yazı, yayın sırasını bekliyordu. Tam da bu sırada Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü yaptığı araştırmalarda Foça Liman girişinde bir savaş gemisi batığı buldu.

Bir değil daha onlarca gemi, Foça iç limanında keşfedilmeyi bekliyor.

www.facebook.com/focaveizmirhaberleri/posts/4801794456527983

 

93’ün Eylül ayının ortalarıydı. Çalışma odamdan ofisimize iki yabancı bayanın geldiğini gördüm. Rehberlerimizden birine “Acentanızın yöneticisi ile tanışmak istiyoruz” dediler. Rehber, beni işaret etti. Yerimden kalktım yanlarına gittim. Ayak üstü “hoş geldiniz” dedim. İçlerinden biri kendini şirkete temsilen imzaya yetkili Estella ve arkadaşını ise Jutta olarak tanıttı. Hemen ardından “Zamanımız çok kısa, Finlandiya’dan geliyoruz. Aurinko Matkat seyahat acentasının temsilcileriyiz. Tüm gün Foça’da acenteniz de dahil olmak üzere araştırma yaptık. 1994 yılında Foça’ya turist getirmeyi planlıyoruz. Bizimle çalışır mısınız” diye başlayan sohbet kısa sürede “sözlü anlaşmaya” dönüştü. Otellerden alınacak oda sayıları, fiyatlar, rehberlik ücretleri, Foça çıkışlı turlar transferler gibi konular hakkında karar almak için zaman kalmamıştı. Tüm bunları görüşmek üzere şirketin merkezinin bulunduğu Helsinki / Finlandiya’ya davet edildim. Ardından dışarıda bekleyen arabaya binerek havaalanına gittiler. Kendilerini uğurladıktan sonra çok kısa sürede geliştirilmiş bir çalışma programı hazırladık. Hangi otelden, hangi ücretle kaç oda alacağımızı alt alta yazdık. Farklı otellerden aldığımız yatak sayısı yüz yirmiye ulaştı. Mart başından Ekim sonuna kadar günde 120 oda az sayılmaz. Transferleri ve turları yapılacak otobüs şirketleri ile görüşüldü. Aurinko Matkat’ın göndereceği rehberler barınmaları için gereken evleri bulundu.

Foça’dan Helsinki’ye

Tüm hazırlıkları bitirdikten sonra heyecanla Helsinki’ye uçuş gününü bekledik. 10 Aralık günü şirket ortaklarından Nedret hanımla birlikte Türk Hava Yolları ile İstanbul üzerinden Helsinki’ye vardık. Hava alanında bekleyen şirket yetkilisi bizi karşıladı. Son derece disiplinli, temiz ve kibar olan yetkilinin kullandığı araç ile şirkete doğru yola koyulduk. O esnada sağı solu dikkatlice inceliyordum. Gündüz vakti saat 13:00 olmasına rağmen hava alaca karanlıktı. Kış aylarında hep gece olduğunu bildiğimiz halde uzaktan süzülen güneş ışıklarını seyrediyorduk. Her taraf bembeyaz kar içindeydi. Caddeler, binalar ışıl ışıl parlıyordu. İnsanlar kalın giysiler içinde dolaşıyordu. Şirkete vardık. Görevliler kapıda karşıladı. Foça’da tanıdığım Estella ve Jutta ile görüşmek üzere kapıdan içeri girdiğimizde, soğuk duş etkisi yaratan bir söz ile karşılaştık. Bizi karşılayan bir başka şirket yetkilisi Türkiye sorumlusu Estella’nın ve Jutta’nın çok acil Çin‘e gittiğini ve en erken 5 gün içinde geleceğini iletti. Durumun bizde olumsuz tesir yaratacağını düşünmüş olmalılar ki, hemen ardından “İnter Continental Oteli’nde odalarınızı ayırttık. İsterseniz 5 gün Helsinki’de bekleyin, isterseniz yarın sabah sizi uçakla son Kuzey Kutup Çizgisinin üstündeki turistlik kent Rovaniami’ye gönderelim. Rovaniemi çok güzel bir yerdir. Hem dinlenir hem hoş vakit geçirirsiniz dediler.”

Her ne kadar heyecanla kontrata imza atmayı istiyor olsam da, gelen teklifi de güzel olduğu için kabul ettik. Beklemekten başka şansımızın olmadığının farkındaydık. Tercihimizi kendilerinin tabiriyle “Harikalar Diyarı Rovaniami’den” yana kullandık. İmza yetkilisi partnerim Estella’nın Çin’den dönüşünün haberi üzerine burada geçirdiğimiz ve yaşadığımız birbirinden güzel muhteşem 4 günün ardından tekrar Helsinki’ye döndük ve otelimize yerleştik. Aynı gün Aurinko Matkat binasının toplantı salonunda 4 onlar, 2 biz uzun sürecek bir toplantıya girdik.

Hiçbir eksik nokta bırakmamak üzere, Foça destinasyonu için yapılacak işleri ve görev bölüşümünü tüm ayrıntılarıyla konuştuk, kayıt altına aldık. Akşam oldu. Hep birlikte Helsinki’nin tanınmış deniz mahsulleri restoranında yediğimiz yemek esnasında ağırlıklı olarak Foça hakkında konuştuk. Sonra bizi otelimize bıraktılar. Gece İstanbul uçağımız kalkacaktı. Bir şirket görevlisi tam konuşulduğu gibi dakik olarak otelden aldı ve havaalanına getirdi.
Rutin işlemler bittikten sonra uçağa bindik. Hava çok soğuktu. Uçağı alkolle yıkadılar. Aynı gün İstanbul aktarmalı olarak İzmir’e geri döndük.

Aradan 10 gün geçti. Aurinko Matkat, işe karşılık önemli miktarda avans gönderdi.

Gelen avansın üzerine bir o kadar da biz şirket kasasından para koyduk. Havuzda toplanan para ile otellerin otobüslerin minibüslerin rehberler için kiraladığımız evlerin ön ödemelerini yaptık. Foça yerel ayağında üstümüze düşen vazifeyi iyi şekilde yaptıktan sonra 3 Mart’ta Fillandiya’dan gelecek olan turistleri beklemeye başladık.

Med Cezirli Günler

Aralık bitti. Şubat ortaladı ve artık Finlandiya’dan gelecek yolcu listelerini beklerken, 26 Şubat’ta gelen haber, günde ortalama yüz yirmi konaklama üzerinden yaptığımız tüm hesapları allak bullak etti.

2. kere büyük bir hayal kırıklığı yaşattı. Yaşattı, çünkü Estella imzalı yazıda kısaca şöyle diyordu: “Üzgünüm Mr.Karaca, bu yıl Foça destinasyonunu iptal etmek zorunda kaldık. Yaptığımız sözleşmeyi bir yıl gecikmeli olarak uygulamak istiyoruz. Ümit ederim ki siz de anlayış gösterir; olumsuz bu gelişmeyi kabul eder ve gelecek sene bizimle birlikte çalışmayı sürdürürsünüz.”

Kısa yazıyı okuduktan sonra oturduğum yerden kalkacak gücüm kalmamıştı. Çünkü, Mart başından Ekim sonuna olan periyod için oda ayıran otelcisinden, otobüsünü bizim için kapatan firmalar başta olmak üzere daha pek çok işletmeye durum nasıl anlatabilirdim? Öyle de yapmadım zaten. Kimseye haber vermedim. Ama hemen şimdi ya da en kısa sürede bir çözüm bulmalıydım. Olup bitene teslim olmak, hiçbir şekilde kabul edilemezdi. Vakit geçirmeden acente müdürümüz Feride hanıma kendisiyle görüşmek istediğimi ilettim. Aynı gün toplantı yaptık. Toplantıdan çıkan karar, biraz daha risk almayı gerektiriyordu. O riski aldım. Feride hanımın yetki belgesi dahil olmak üzere ihtiyaç duyabileceği her ne varsa hazırlattım ve kendisine verilmesini sağladım. Elimizde patlayan odaları satması pazarlaması için İngiltere’ye gönderdim. Feride hanım, İngiltere’de ağırlıklı olarak Londra’da en az bir ay kapı kapı tüm “Tur Operatörlerini” ziyaret edecek, hiç olmazsa Foça destinasyonunu son dakika satış kapsamına dahil ettirecekti. Bu bağlamda o yıl otellerden aldığımız odalar dolarsa içim rahatlayacaktı.

Zaman daraldıkça günler bitmek bilmiyordu. Nihayet sekizinci günde, güzel haber geldi. Tüm oda kontenjanlarımızı hem de yaz süresince Ekim sonuna kadar İnspirations firmasına pazarlamayı başarmıştı. Bir kere daha şansımız yaver gitti. Başardık. O yıl düşük fiyatlarla da olsa son dakika satışlarıyla tüm otellerden aldığımız, kapattığımız odalarımızı doldurduk. Belki çok büyük karlar elde etmedik. Ama en azından büyükçe bir zararın eşiğinden dönmeyi başardık.

Fillandiya firması olan Aurinko Matkat’a gelince, partnerimin Estella’nın yazdığı ve arzu ettiği gibi davrandık. Olması gereken de buydu zaten. İpleri ve ticari ilişkileri bozmadığımızdan dolayı, bir yıl sonra Foça’ya her hafta bir uçak dolusu Finlandiyalı turisti getirdik. Bu arada Aşıklar Yolu No: 3 adresine taşındık. Ofisi büyüttük. Aynı anda ofisin muhtelif odalarında 1 Hollandalı, 2 İngiliz, 3 Finlandiyalı rehber çalışıyordu.

O yıllarda Foça, diğer firmalarında getirdiği turistlerle doldu taştı ve altın yıllarını yaşadı. Yakalanan başarı ile sağlanan rüya 10 sene sürdü.

Ardından iç ve dış etkenlerle her yıl biraz daha geriye giden “organizasyonlu turist gelişi” azaldıkça azaldı. 2000’li yılların başında 1-2 tesis hariç Foça, yurtiçi turizm hareketliliğinden payına, nasibine almaya razı olan bir kente dönüştü.

Coğrafya Ne Kadar Zorsa Turizm de O Kadar Zordur.

Yaşadıklarımızdan çıkardığımız ders çok basitti. Ülke olarak bulunduğumuz coğrafyada teröründen savaşına, ihtilalden sabotajına kadar her an her şey olur. Yatırımcı hele hele turizmciyse, turizme yatırım yapacaksa, bir değil beş defa fizibilite yapması lazımdır. Çünkü bu coğrafyanın içinde bulunduğu durum, sadece son yıllarda, değil onlarca yıldır maalesef bunu gerektiriyor.

Kısaca ülkemizde turizm, akıl ve cesaret işidir.

Alınan Tedbirler ve Yasaklamalar ise Sosyal Hayata Kilit Vurdu
Yapılan araştırmalarda ortaya çıkan gerçekler ve kaygılar hep aynıydı. Yeni tedbirler, kısıtlamalar ya da doğrudan yasaklar hatta beraberinde de gelen para cezaları olmazsa eğer, daha Kasım ayı sonunda hastaneler tıklım tıklım dolacak; tedavi ve yoğun bakım üniteleri lime lime dökülecekti. İşin uzmanlarına göre memleketlerinin bekası için, zaman kaybetmeden acilen önlemlerin alınması gerekiyordu.

Bu bağlamda Avrupa Birliği her kafadan çıkan farklı sesleri ve farklı uygulamaları ortadan kaldırmak ve belli bir standardın sağlamasını temin için “sağlık birliği” kurulmasını kararlaştırdı
Uzmanların tavsiyeleri doğrultusunda her ülke kendi imkanları çerçevesinde olan önlem aldı. Yasak koydu. Kısıtlamalar getirdi. Alınan tedbirler ve yasaklamalar ise sosyal hayata kilit vurdu. Bu zor ve kötü sürecin tek tesellisi, açıklanan yardım ve teşvik paketleriydi.

Bu bağlamda işin ekonomi boyutunu göğüsleme imkanına sahip olan başta Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, Belçika, İsviçre, Avusturya ve İskandinav ülkeleri başka bir tabirle Avrupa ekonomisinin 1. Liginde yer alanlar, sorunların daha fazla büyümemesi, ekonominin daha fazla çökmemesi, istihdamın korunması, işsizliğin tırmanmaması, en önemlisi ölümlerin artmaması, kısaca “ülkelerinin bekası” için kararlılıklarını gösterdi.

Ağızda Golf Topu ile Yaşamak

Almanya Şansölyesi Angela Merkel, eyalet başkanları ile yaptığı toplantıda yürürlükteki önlemlerden ve sonuçlarından memnun olmadığı belirterek, son 7 günde 100 bin nüfus başına vaka sayısının 50’yi aştığı il ve ilçelerde tedbirlerin sıkılaştırılmasını savundu. Merkel, Almanya’da başta vatandaşları olmak üzere, ülke içinde yaşayan herkese seslenerek şöyle dedi; “İkinci salgında yükselen vakalar, bizi üst sınıra taşıdı. Endişe verici olmaya başladı. Bunu durdurmak ve kontrol edilir seviyede tutmak durumundayız. Ülkemizin geleceğini tehdit eden Covid-19’a karşı başarılı olmak ve bunun için gerekirse ağzımızda golf topu ile yaşamayı öğrenmek zorundayız. “Biliyorum kolay olmayacak. Biz milletçe çok daha büyük sorunların altından kalktık ve şükürler olsun bu günlere geldik. Şimdi ise gün, birlik beraberlik içinde dayanışma günüdür. Sizden hükümet olarak isteğimiz tek şey tedbirlere, düzenlemelere ve yasalara riayet etmenizdir. Biz ise, tedbirlerden dolayı işini kaybedenlere, iş yerini kapatanlara karşılıksız olmak üzere yardımları sürdüreceğiz”

Tüm mağdurlarımızın en başta ekonomik açıdan olmak üzere her yönden maddi ve manevi yanında olacağız. Ülkemizi ve kimseyi zor durumda bırakmamak için hiçbir fedakarlıktan kaçınmayacağız” dedi ve yeni tedbirleri, düzenlemeleri açıkladı.

Alınan önlemlere göre;

Yeme içme ve eğlence yerleri saat 23.00’dan itibaren kapatılacak. Hiçbir şekilde içki servisi veya satışı olmayacak.

Riskli bölgelerde maske takma mecburiyeti getirilecek ve çerçevesi genişletilecek.

Özel eğlenceler en fazla 10 kişinin katılımı ile sınırlandırılacak.

Sadece iki hane halkı birbirini ziyaret edebilecek.

Açık alanda da en fazla 10 kişi bir araya gelebilecek.

Alınan tedbirlere karşı pek çok şehirde “özgürlüklerimizi kısıtlayamazsınız” protestoları başladı. Buna rağmen hükümet kararlılığından vazgeçmiyor.

Benzer tedbirleri her türden karşı protestolara rağmen Fransa, Avusturya, Belçika, Hollanda ve İngiltere de devreye soktu.

Belarus ise bir adım daha ileri gitti. Koronavirüs salgınıyla mücadele için kendi vatandaşlarını da kapsayacak şekilde kara sınırlarını kapattı. Devlet Başkanı Lukaşenko, Belarus’un pasaportlarına bakılmaksızın kimseyi hudutlardan kabul etmeyeceğini açıkladı.

Bu arada Alman Hükümeti artan vakalarını gerekçe göstererek Türkiye’ye yönelik seyahat uyarısında güncelleme yaptı. Buna göre daha önce seyahat uyarısından muaf tutulan Aydın, İzmir, Muğla ve Antalya da 9 Kasım’dan itibaren seyahat uyarısı kapsamına aldı.

Bununla da yetinmeyen Almanya, kendi vatandaşları dahil olmak üzere, oturma ve çalışma izinleri olanlara da ülkeye girmeden 10 gün önce İçişleri Bakanlığının hazırladığı internet sitesine girmelerini ve beyanda bulunmalarını istiyor.

Öte yandan Türkiye’den Almanya’ya seyahat edenlerin ise Almanya’ya varışlarından önceki son 48 ise saat içinde Türkiye’de COVID-19 testi yaptırma ve negatif olduğunu kanıtlama zorunluluğu devam etmektedir.

Singapur’da Türkiye’ye yönelik benzer bir uygulama başlatırken, Rusya ise, yurtdışından Korona virüse yakalanarak gelenlerin % 90’ının Türkiye’den dönenlerde görüldüğünü, bu nedenle yakın tarihte charter uçak seferlerinin kaldırılması için Ankara ile görüşmelerin devam ettiğini bildirdiler.

Hal böyle devam ederse, işler iyiden iyiye zorlaşacak. Zorlaşacak çünkü, bu satırları yazarken bizde de an itibariyle Sağlık Bakanımız son 24 saatte hasta sayısındaki artışın 3000’e ulaştığını, sağlık görevlilerinin yükünün arttığını açıkladı. Ardından “Tedbirlere uyulmazsa çok ciddi sıkıntılar yaşanabilir. Bu bakımdan kurallara, alınan tedbirlere uymak her vatandaşımızın yurttaşlık görevidir” dedi.

Türk turizmini besleyen kanallar tıkanmaya devam ediyor. Kıssadan hisse, şayet önümüzdeki kış aylarında aşı bulunmaz ve dünya bu salgından kurtulmaz ise görülen o ki, Türk turizmi için 2021 yılı da maalesef kayıp yıl olacak.

Allah en başta ülkemizi ve dünya’yı önce Koronadan sonra daha beterinden korusun.

Ancak derneklerin, vakıfların, kooperatiflerin, muhtarların hele hele belediyeler veya hükümetlerin mal / mülk satışı, yediden yetmişe herkesi ilgilendirir. İlgilendirir, çünkü satılan mal kamu malı / mülküdür. Kamu malını, mülkünü satmak veya takas etmek için ortada çok önemli sebeplerin / gerekçelerin olması gerekir. Bu gerekçelerin / sebepleri amacı da kamu menfaatini sonuna kadar korumak olmak üzerine temellenmelidir.

Konuya açıklık getirmek için sanırım Foça’dan örnekler vermek doğru olacaktır.

1976’da, Fransız Tatil Köyü’nün açılışının üstünden 10 yıl kadar bir süre geçmiş olmasına karşın, Foça Kent merkezinde çok sınırlı sayıda mekan bulunmaktaydı. Bunlar Küçükdeniz’de; Ekrem’in Meyhanesi, Aydoğan’ın ve Büyükdeniz’de de Aşçı Muhittin’in lokantasından ibaretti.

Gerek tatil köyünden, gerek hafta sonunda İzmir ve çevre illerden gelen konukların ihtiyaç duyduğu gibi dört başı mamur bir mekan yoktu. Bunun üzerine tek bir kuruş kredi kullanmadan hem de Turizm İşletme Belgeli, üstü kafeterya altı restoran olan bir mekanı deniz kıyısında Aşıklar yolu üzerinde, belediye kendi imkanlarıyla yaptı. İşletmesini ise yapılan kapalı zarf usulü ihaleyi kazanana kirayı verdi. Bu mekân daha sonra Foça’da açılacak diğer restoranlara bir anlamda örnek de oldu. Ancak ilerleyen yıllarda açılan mekanlar daha iyi işletmecilik sergileyince, Turistik kafeterya restoran iş yapmamaya başladı. Ardından Turizm İşletme Belgeleri Bakanlık tarafından iptal edildi. Bir müddet sonra üstteki kafeterya otele dönüştürüldü. İstenilen başarı burada da elde edilemedi. Biriken kiraları tahsil etmekte zorlanan Belediye duruma el attı.

Belediye Duruma El Attı

Yıllar yılları kovaladı ve 1990’lı yılların ortasına gelindiğinde, dönemin seçilen belediye yönetimi mülkiyeti belediyeye ait iş bu mülkü satmayı gündeme getirdi. Konunun hassasiyeti herkes tarafından bilinmekteydi. Bunun üzerine kamuoyu araştırması yapıldı. Partililerin görüşü alındı. Parti ilçe yönetiminin de dahil olduğu bir dizi genişletilmiş demokratik toplantılar yapıldı. Bu toplantılarda satış sebepleri halka anlatıldı. Başkan dahil meclis üyeleri harıl harıl çalıştı. Gerekçeleri bir bir ortaya konuldu. Ancak bu çalışmalar akabinde kamuoyundan olur alınabildi. Böylelikle satış için Meclis de Gurup Kararı alındı. Yapılan kapalı zarf usulü ihale ile en yüksek fiyatı verene satışı yapıldı. Satıştan o günkü para ile KDV hariç 36 milyar TL’sı elde edildi.

Şimdi bakalım alınan para ile neler yapıldı.

1 – Bu paranın yaklaşık 5 Milyarı Deniz Kent Arsalarıyla alakalı olarak kayıp edilen mahkeme kararına göre Maliyeye ödendi.

Neden mi? Nedeni Şu;

80’li yılların belediye yönetimi, fakire, fukaraya, ev sahibi olsun diye “Gece Kondu Önleme Pilot Bölgesi “adı altında Maliye’den Belediye’ye büyük bir arsayı tahsis ettirdi. Daha sonra görüldü ki, tahsis edilen arsa amacı dışında kullanılmış.

Peki ne yapılmış?

1 – Kooperatif kurulmuş fakat fakir fukara yerine, kurulan kooperatif hisseleri farklı yerlerde veya Foça’da başka taşınmazları olanlara verilmiş. Bu durumu mahkemeye taşıyan Maliye davayı kazanmış ve Belediye’yi arsanın parasını ödemeye mahkum ettirmişti. Konuyla hiç alakası olmayan 90’lı yılların yönetimi ise, satıştan elde ettiği paradan, arsa bedeli olan 5 Milyar civarında bir bedeli Maliye’ye ödemiştir.

2 – Özel Çevre Koruma Kurulu ile birlikte bir proje çizildi. Çizilen proje, Türkiye’nin ilk “Katı Atık Depolama Alanı” yapım projelerinden birisiydi. Bu projeye Belediye satıştan gelen paradan 20 Milyar katkı koydu. Bu katkı proje maliyetin dörtte biri bile değildi. Geri kalan kısmını Özel Çevre Koruma Kurulu karşıladı ve Foça Türkiye’nin ilk Katı Atık Depolama Tesisine kavuşan ender yerlerden biri oldu.

3 – Özel Çevre Koruma Kurulu ile başarılmış olan bu proje sonrasında ilişkiler öyle iyi noktalara geldi ki, Foça, Kurul tarafından Özel Çevre Koruma Pilot Bölgesi ilan edildi. Ardından Özel Çevre Kurulu kendi bütçesinden 1. Mersinaki’de çok ciddi boyutta düzenlemeler yaptı. Sahil kenarındaki tüm ahşap iskeleler başta olmak üzere Foça’ya sayısız yatırımı gerçekleştirdi.

4 – Geriye kalan para ise şeffaf ve hesap verilir bir şekilde Belediyenin ihtiyaçlarında kullanıldı.

Buna rağmen birkaç yıl üst üste kamuoyunun muhalif kesimi bıkmadan usanmadan mülk satımını işledi durdu. O bakımdan bu işler kılı kırk yararak yapılmalı ve doğuracağı sonuçları önceden çok iyi hesap edilmeli ve ona göre en uygun adımlar atılmalıdır ki sonuç başarılı olsun.

Takas da İyi Bir Seçenektir.

Bunun yanı sıra “Takas” için de küçük bir örnek vermek, gelinen şu noktada boynumun borcu oldu. Foça merkezinden İngiliz Burnu’na giderken, sağdaki son arsa yaklaşık 600 metrekare ve mülkiyeti Belediye’ye aitti.

Yine aynı dönemde bu arsa takas yolu ile bir vatandaşa verildi. Karşılığında 40 000 metrekare arsa alındı. Alınan o arsanın sadece 10 dönümüne şimdiki Yeni Sanayi Sitesi yapıldı. Takas da iyi bir seçenektir. Yeter ki içinde kamu menfaati çok iyi korunmuş olsun.

Bir başka örnek ise, Yap İşlet Devret Modeli ile ilgili.

Yine aynı dönemde, yani 1990’ların ortasında, Foça’da nitelikli yatak sayısını arttırmak amacıyla mülkiyeti Belediye’ye ait olan ve 2. Mersinaki bölgesinde bulunan arsa, dönemin Belediye Meclis üyeleri tarafından çok iyi hazırlanmış bir şartname doğrultusunda Yap işlet Devret Modeli ile kapalı zarf usulü ihaleye çıkartılmış olup, yer ihaleyi kazanan şirkete teslim edilmiştir. Bu işletme neredeyse 25 yıldır Foça turizmine hizmet vermektedir. İşletme azalan süre bitiminde Belediye uhtesine geçecektir. Burada da kamu menfaatini korumak ve kollamak için yukarıdaki örnekte olduğu gibi zor ama iyi bir yol izlenmiş ve böylelikle başarı elde edilmiştir.

Kıssadan hisse, geçmişi bilmek, geleceğin yolunu açmak için çok önemlidir ve bazı şeyler sadece ve sadece iyi bir ekip işidir.

Foça 03.12.2020

Avrupa’da özellikle de Balkanlarda toprak üstüne toprak kazandıkça, Osmanlı sınırı Venedik Cumhuriyeti’ne kadar dayandı. Osmanlıların yüzyıllık yenilmezliği karşısında başta Vatikan olmak üzere pek çok ülke korku ve tedirginlik yaşıyordu. Tedirginliği yaşayanların başında Venedik Cumhuriyeti geliyordu. Çünkü Venedikliler, o dönemde Akdeniz’de donanma ve ticaret bakımından mutlak üstünlük sağlamışlardı. Özellikle ticari çıkarlarını korumak istiyorlardı.

Osmanlılar da karada sağladıkları üstünlüklerini Akdeniz’e taşımak, buradaki askeri varlıklarını kuvvetlendirmek, kalıcı kılmak ve ticaretlerini geliştirmek istiyorlardı. Bu durum, Osmanlıları ve Venediklileri Akdeniz’de 1463’de karşı karşıya getirdi. 16 yıl sonra 1479 yılında biten savaşların galibi Osmanlılar oldu. Varılan barış anlaşması sonucunda; Ege adaları Osmanlıların olacak; Venedikliler Akdeniz’de ticaretlerini sürdürecekler; Venedikliler İstanbul’da elçi bulunduracaklar; Osmanlılara savaş tazminatı verecekler ve ünlü Venedikli ressam Gentile Bellini İstanbul’a gelecek, pek çok eserin yanı sıra Fatih Sultan Mehmet’in tablosunu yapacaktı. Bu savaş, Venediklilerle yapılmış savaşların asla sonuncusu olmadı. Aksine ileride yapılacak savaşların başlangıcı oldu.

Girit ve Kandiye

1644 yılında Darüssaade ağası Sünbül Ağa’nın Mısır’a giderken Malta korsanları tarafından saldırıya uğraması ve elde ettikleri ganimeti Girit ‘in başkenti Kandiye’ye götürünce, Osmanlı kıyameti kopardı. Girit adasını almaya karar verdi. Kuvvetli savunması ve kalın duvarlarla çevrili başkent Kandiye hariç adanın tamamını 1645-1648 yılları arasında ele geçirdi. Sıra Kandiye’ye gelince işler düşünüldüğü gibi olmadı. Kandiye kuşatması 20 yıldan fazla sürdü. Atılan onca topa rağmen, kalın duvarlarda delik açılamıyordu. Savaş, açılan tünellerde adeta yer altı savaşına dönüştü. Ancak çok korunaklı Kandiye, Osmanlılara hem maddi hem de askeri kayıplar verdiriyordu. İstanbul’dan gelecek her türlü askeri desteği ve ikmal yollarını Venedikliler, hemen Çanakkale boğazının çıkışında kesiyorlar ve Osmanlının Akdeniz’e açılmalarını engelliyorlardı.

Abraham Beerstratenm Foça Osmanlı Venedik Savaşı tablosu

Yıl 1649, Foça Deniz Savaşı

1649 yılında Venedikliler, Kaptan-ı Deryaları Morosinis’in yerine Jacopo di Riva’yı getirdiler. Zira o, kendilerine göre daha iyi bir savaş kahramanıydı. Buna rağmen Jacopo di Riva komutasındaki Venedik donanması, Osmanlıların Kaptanı – Derya komutasındaki yaklaşık 100 gemiden oluşan filosunun, Çanakkale boğazından Ege denizine geçişini engelleyememişti. Osmanlı Filosu 6 Mayıs 1649’da kıyı bataryalarının desteğini alarak sessiz sedasız Çanakkale Boğazı’ndan geçerken, Jacopo di Riva komutasındaki filosundan sadece bir gemi bir el ateş açmıştır. 100 gemiden oluşan Osmanlı filosu, herkesi şaşırtacak bir biçimde sanki buharlaşıp havaya karışmışçasına gözlerden kaybolmuştur. Bu durum Kaptan Riva’yı hem şaşırtmış hem de kızdırmıştır. Kaptan Riva hisleri doğrultusunda hareket ederek izini sürdüğü Osmanlı Filosu’nun Focchies’de (Foça’da) olduğunu kısa sürede tespit etmiştir.

Phokaia (Foça), Karadeniz’den Marsilya’ya kadar pek çok koloni kurmuş İyonların, yıldızı parlamış olan antik dönemdeki şehrinin kalıntıları üzerinde bulunmaktaydı. Stratejik olarak çok korunaklı bir limana sahip olan Foça, yamaçlardaki zeytin ve çam ağaçlarıyla yemyeşildi. Gediz Deltası’nın kuzeyinde bulunan iki tane sakin limana sahip olan Foça, aynı zamanda yerleşim alanının kale duvarlarıyla çevrili olmasından ötürü güvenliydi. Özellikle Ortaçağda Avrupa’ya ihraç etmiş olduğu “şap madeni” (Alaun Export) sayesinde döneminin en önemli şehirlerinden biriydi. Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryası büyük, görkemli ve gücünün göz kamaştıran üstünlüğü ile ortaya çıkarak Venediklilere savaşmayı teklif etti. Bunun üzerine Riva’nın hazırlıklı olan Venedik donanmasından açılan bombalamasına maruz kaldı. Venedikliler, Osmanlı donanmasını iç limana girmeye zorladılar. Bunu yapmaktan başka çaresi olmayan Osmanlılar iç limana girdiler. Venedikliler, aralıksız devam eden top atışları, şaşırtıcı üstünlükleri ve bitmek bilmeyen kazanma hırsıyla Osmanlı filosunu her yönden zorluyorlardı. İç limana geçen Osmanlı donanmasını bu defa liman içinde ateş altında tutmaya kararlı olan Riva, barut ve bombalar ile yüklü bir Osmanlı cephane gemisini vurdu. Vurulan Osmanlının cephane gemisinde çatırdama, patlama ve çıkan alevler sonucunda, gemi direğinin ucu bile yanmaya başlamıştı. Duman altında kalan Foça’da göz gözü görmüyordu. Jacopo Santorini isimli yardımcı kaptan ile Lostromo adında bir tayfa başı, dumandan kararmış limana yüzerek girdiler. Yanmakta olan cephane gemisini, bağlı olduğu tonozundan çözdüler ve gemilerine döndüler. Tonozundan çözülmüş ve yanmakta olan cephane gemisi savrulmaya başladı. Liman içindeki Osmanlının diğer gemilerin birer birer yanmasına yol açtı. Venedikliler, bununla yetinmiyor daha fazlasını istiyorlardı. Kendileri için savaşa girmiş olan İskoç Kaptan George Shott of Frife ve ekibi, yanmakta olan Osmanlı filosunun içine girmek istediklerini Riva’ya bildirdiler. Riva’nın verdiği izin ile İskoçlu kaptan girişteki kaleleri saran ateşin arasından geçerek, gemilerin yandığı, duman kaplı iç limana ulaştı. Osmanlı donanmasından açılan ateşe rağmen, yanmakta olan gemilerin arasına girmeyi başardı. Ancak vakit akşam olmuştu. Hava kararmıştı. Jacopo di Riva için gece bitmek bilmiyordu. Rüzgârın dönmesi halinde kendi gemilerinin de yanabileceği korkusuna kapılmıştı. Gece yarısına kadar geri dönmemiş olan İskoç kaptan ve tayfasından endişeleniyordu. Ancak sabaha karşı İskoçlu kaptanın gemisi, yoğun ateşe direnerek ortaya çıkmayı başardı. Venedik filosuna doğru ilerliyordu. Arkasında ise fethettiği bir kalyon ve ateşten harap olmuş dumanı tüten bir kadırgayı çekiyordu. Osmanlı filosuna ait gemilerin çoğunluğu Foça limanında batmıştı. Diğerleri ise o dönemde Kuzeybatı Afrika’da bulunan ve insan kaçakçılığı ile köle ticareti yapan Barbareskenlerin de (Barbarlar) yardımı ile Kandiye’ye götürüldü. Bu savaş, Osmanlıların topraklarımızda yayınını yasakladığı en önemli savaşların arasında yerini aldı.

Girit Adası’nın tamamı, Foça’da kayıp edilen savaşla beraber daha pek çok nedenlerden dolayı artık Osmanlı İmparatorluğu için bir onur meselesi olmuştu. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması nihayet 1669 yılında Başkent Kandiye’yi de alarak adanın tamamını topraklarına kattı.

Mert Fırat’ın Foça liman içinden çıkardığı çapa

Bu güne gelindiğinde, başta Foçalı balıkçı Murat Fırat olmak üzere, diğer bazı balıkçıların da hep aynı alanda, yani hep Foça Limanı içinde bulup çıkarttıkları büyük çapalar tesadüf değildir. Çok yüksek bir olasılıkla Osmanlının yayınını yasakladığı “Foça Deniz Muharebesi” sırasında batan onlarca Osmanlı savaş gemilerinin çapalarıdır. Bu çapalar uzmanlarca tarihlendirilmeli, hak ettiği değer verilmeli ve Foça Deniz Müzesi’nde sergilenmelidir. Çünkü bunlar Foça’nın tarihine ışık tutacak kıymetli buluntulardır. Hurda ya da süs objeleri değildir.

Birkaç asırlık çapa

Girit’in fethi

Girit Fatihi

Ekkehart Eickhoff Venedig Wien und die Osmanen

Foça’da çıkan çapa

Kadırga

Mavna

Osmanlı Kalyon

Venedik Savaş Kadırgası

Bu tarih Foça’nın Kurtuluş günüdür. Bu manada hayırlı olur inşallah diye umut etmiştik. Ancak turizm sezonun sonu olması ve yurtdışı bağlantısını yapmak için sürenin yetersizliği sebebi ile 92’yi zararla kapatmıştık. İkinci yıl zarar etmek istemiyorduk. Böyle bir durum moralimizi bozacağı gibi, bize de yakışmayacaktı. Gerçi Türkiye ortalamasında yeni kurulmuş herhangi bir acentenin, yurtdışı bağlantılarını yapması, kazançlı yıllara erişmesine kadar, önce bir iki daire hatta daha da ters giderse elde avuçta ne varsa sattırdığını, ardından ise iyi ve kalıcı bağlantılar kurması ve müşteri memnuniyetini esas alan işler çıkarması halinde ise, güzel paralar kazanacağını da biliyorduk.

Şükür, biz daha bu örneklerin içine düşmeden 93 yılında Hollanda ziyaretim sırasında merkezi Eindhoven şehrinde bulunan HTC tur operatörü ile yaptığım sözleşme akabinde Foça’ya turist getirmeye başladık. Aynı yıl İstanbul, Marmaris ve Kuşadası’nda faaliyet gösteren bazı seyahat acenteleri ile işbirliğine girdik. Ufak ufak ama emin adımlarla ilerliyor, Foça’ya yerli yabancı turisti getirmeyi sürdürüyorduk.

Ticarette Güven, Turizmde Ulaşım Çok Önemlidir.

Bu arada talebim ve girişimim üzerine acentemize güvenen, o yılların prestijli ulaşım firmalarından biri olan Varan Turizm yönetimi, firmaları açısından bir ilke imza atarak, bize bilet satma yetkisi verdi. Gelişmenin o dönem de Foça için fevkalade güzel bir sonuçlar doğuracağının farkındaydık. Öyle de oldu. Herkes aynı gün veya ileri tarihli seyahatleri için İzmir’e gitmeden, Foça’da biletini alma rahatlığına kavuştu. Bu küçük adım bile, o yıllar için çok önemliydi.

Karşılıklı güvenin artması sonrasında Varan’la yaptığımız anlaşma gereği, Varan, sabahları Foça’dan Ankara ve İstanbul’a, oralardan da Foça’ya birer otobüs kaldıracaktı.

Bu gelişmenin Foça’ya sayısız faydası dokunacaktı. İstanbul ve Ankara’dan, Foça’ya gelecek veya Foça’dan gidecek olan insanlara aktarmasız geliş – gidiş imkânı sunacaktı. Bu gelişme ve kolay ulaşım imkânı ise turizm için, Foça için, çok önemliydi. Aynı zamanda Foça’nın reklamı olacaktı. Bu sayede de, daha fazla para harcama imkânı olanlar, kolay ulaşımdan ve Foça’nın kendi dinamiklerinden dolayı Foça’yı tercih edeceklerdi.

O Gün Yaşananları Ne Zaman Hatırlasam, İçimin Yandığını Hisseder Foça İçin Üzülürüm.

Bu uğurda sarf ettiğimiz tüm çabalar maalesef ceviz kabuğunu doldurmayacak sebeplerden dolayı boşa çıktı. Çünkü dönemin “İlçe trafik komisyonundan” bir üyenin itirazına dayanarak izin vermedi. Bu konuda yetkili kurumların mevcut düzeni koruma meylinde olmaları sebebiyle, Varan ile yaptığımız sözleşmeyi ve tüm çalışmaları çöpe attık. Futbol tabiriyle tam 90. dakikada Foça çok kötü bir gol yedi ve maç bitti. O gün yaşananları ne zaman hatırlasam, Foça için üzülür, içimin yandığını hissederim.

Bir kentin geleceğini doğrudan ilgilendiren çok önemli konularda yetkililer, basiretli olmalı, ön yargılardan uzak durmalı, aklıselim ve cesur davranmalıdır. Bu bağlamda alacağı veya vereceği kararlar ile kentin önünü açmalıdır.

O bakımdan hep söyledim durdum.

Turizmde gelişimi ve kalıcılığı sağlamak için;

1. Gerekli olan her şeyi, istekle, sevdayla, canla başla ve akıl yoluyla yapmak esastır.

2. Seçilenlerin, atananların ve yatırımcıların her alanda aynı kafa, aynı heyecan, aynı azim ve aynı çaba ile birlikte çalışmaları gereklidir.

Aksi taktirde geriye söylenecek tek söz kalır.

Biline ki, “Foça ıslanır kurur amma, bu huy kimseye huy değildir.”