Sebahattin Karaca

 

Özellikle bu manada Almanya’nın en güçlü ekonomisine sahiptir. Yaşam standardını yükselten gelir kaynaklarına sahip olan Münih, göçmenlerin iştahını kabartmaktadır.

Münih, Bavyara’da bunca yeşilliği barındırması, tarihi eserlerin çokluğu, dünyanın en büyük 10 festivali içinde yer alan Oktober Fest (Ekim Festivali)’in gerçekleştirilmesi, Hochbrauhause, Marinplatz’ı, müzeleri, İsar Nehri, nehrin kenarlarında bulunan İngiliz Bahçesi (Englische Garten) Nymphenburg Sarayı gibi onlarca sarayları, köşkler, parkları, bahçeleri; Münih Residence (Münchner Residenz) ve de en çok Alman Teknoloji ve Bilim Müzesi (Deusche Museum) ile beni kendine hayran bırakan şehirlerden bir tanesidir.

2016 yılı ekim ortalarında işimden ayırabildiğim üç beş günlük zamanda, yukarıdaki özelliklerinden dolayı Münih’i ziyaret etmeyi kararlaştırdığım an tabir yerindeyse arkama bakmadan uçağa atladım. Uçak havalandıktan yaklaşık iki buçuk saat sonra Münih üzerinde inişe geçti. Ben de bu arada uçağın penceresinden doyumsuz güzellikleri ile ormanları, yeşillikleri, İsar’ı görünce, inanın gözlerim bayram etti. Tatlı bir inişten sonra Münih Havalimanı’na ayak bastım.

İzmir’de 24 derecede bıraktığım hava sıcaklığı, birden 14-15 dereceye düşmüştü. Don Kişotluk’a gerek yoktu. Uygun bir köşede bavulumu açtım, içinden kazak ve paltomu çıkarıp giydim. Bu ve benzer seyahatlerde hastalanmak insanın başına gelebilecek en kötü durumdur.

Polis kontrol noktası ikiye ayrılmıştı. İlkinde Avrupa Birliği üye vatandaşları yazarken, ötekinde ise diğer ülkelerin pasaportunu taşıyanlar diye yazıyordu. Bu durumda tabi ki ben diğerlerinin kontrol edildiği sırada yerimi aldım. Herhangi bir sıkıntı yaşamadan pasaportuma giriş mührümü vurdurduktan sonra çıkışa doğru yöneldim. Dışarı çıktıktan sonra havaalanından şehrin merkezine yeşille işaretli S baan’a bindim. Yaklaşık 45 dakikalık bir yolum daha vardı. Bu defa Münih’i sindirmek istediğimden olacak ki her şeye, her yere dikkat kesilmiştim. Bakarken şunları düşünüyordum, bir şehir bu kadar mı yeşil, bu kadar mı bakımlı, trafik bu kadar mı düzenli, binalar bu kadar mı uyumlu olurdu. Her bir şey ne bir eksik ne de fazlaydı ve her şey olması gerektiği yerdeydi.

Özellikle yeşil alan bolluğu, daha ziyade görkemli çınar ağaçlarının çokluğu, ara sıra başka ağaçların da doğaya kattığı farklı farklı renkler ile birbirini tamamlayan uyum, insanın gözlerini dinlendiriyor, aklını başından alıyordu. Yollarda inşaat artığı yok, dağınıklık yoktu, çöp hiç yoktu. Düzensiz parklar, insanın gözlerini yoran hatta canını sıkan karmakarışık bir tablo yoktu. Trafik keşmekeş değildi. Devam etmekte olan inşaatlara ise güvenlik çemberi yapılmış, kamuflaj ile kapatılmıştı. Dolayısıyla görsel çirkinlik olabildiğince saklanmıştı.

Ben bunları seyrederken 45 dakika nasıl geçti anlamadım ve merkeze vardım. Otelim 200 metre uzaklıktaydı. Bir solukta ulaştıktan sonra kısa sürede tamamlanan check-in’in ardından dinlenmek için yatağa uzandım. Uyumuşum biraz. Seyahatimde her dakikayı iyi kullanmak istediğimden olacak ki 15-20 dakika sonra yatağımdan fırlayarak kendimi sokağa attım.

Bahnhof (Merkez Tren Garı)

1971 yılında ilk ayak bastığım, daha sonra da birkaç sene çalıştığım Tegerinzi’ye gidip gelmek için sıkça kullandığım Haupbahnhof’a bir göz attım. 44 sene önce ilk ayak bastığımda hissettiğim duygularımı hatırladım. O günden bu güne bunca yıl geçmiş; ama ben aynı şeyleri hissettim bu garda. O zamanlarda da iyiydi Bahnhof (Gar). Bugün daha iyi olmuş. ‘Her şeyin başı insandır’ öğretisi üzerine her bir adımda insanların yaşamını kolaylaştırmak için tüm ayrıntılar düşünülerek ve elektronik donanımla bezenerek hizmet kalitesini artırmayı başarmışlar. Öyle ki koskoca istasyonda kimse kimseye herhangi bir şey sormadan, danışmaya ihtiyaç duymadan, yönlendirme tabelaları ile aradığını bulabilmektedirler. İnsanların zorlanmamaları için takdire şayan düzenlemeler yapılmış. O günkü motorlu trenlerin yerini -neredeyse tamamen- hızlı trenler almış. İstasyonun içinde ikinci katta bulunan bir kafede etrafı seyrederek kahvemi yudumladıktan sonra Marien Platz’a doğru yöneldim. Karlspl. Stachus altından geçerken sokak müzisyenlerinin yaptığı müzik öyle çok hoşuma gitti ki birkaç dakika onlara da takıldım. Marienplatz trafiğe kapalı çok geniş bir alandır. İçinde her biri en az birer asırlık olan alışveriş merkezleri vardır. Birkaç asırdan beri dimdik ayakta duran tarihi görselliği ile belediye binası ve hemen karşısındaki Dom… Alandaki tüm binalar muhteşem görünümüyle birbirleriyle yarışırken Marien Platz’a inanılmaz bir güzellik ve değer katıyorlar. İnsanın içinden her bir binayı fotoğraflayarak kayıt altına almak geliyor. Gözlerine inanamıyorsunuz; 300 yıllık eczane 125 yıllık alışveriş merkezi, 400 yıllık meydan görünce… Hepsi dün yapılmış kadar bakımlı ve temiz. Meydan sadece alışveriş merkezinden ibaret değil. Aynı zamanda her birinden, farklı baharatlarla yapılmış yemek kokusunun geldiği muhteşem restoranlarla dolu. Bunun yanı sıra şık, zarif kafelerin tezgahlarında seçerken zorlanacağınız yüzlerce çeşit pasta, oturduğunuzda saymakla bitiremeyeceğiniz kahve çeşitleri ile hizmet veren mekanlar bulunmaktadır.

Rathaus (Belediye binası)

1867-1909 yılları arasında neu gotik tarzda ve üç bölüm halinde yapılmış olan bu yapı, çok heybetli ve muhteşem bir anıt gibi Marien Platz’ın kalbidir. 1944 yılında hava saldırısına maruz kalarak yara alan bu yapı savaştan sonra yenilenerek restore edilmiş, Münih’in gururu olmuştur. Belediye binası olarak kullanılır. Başkan, meclis üyeleri, yönetim bu çatı altında Münih’e hizmet verirler. Binanın ön cephesinin orta kısmında bulunan çan oyunları, melek, gece bekçisi sunumunu izlemek için insanlar meydanda tıklım tıklım toplanırlar. Bu sunumu seyretmek ve kayıt altına almak için sabırla beklerler. Bende herkes gibi gezilerimi, gözlemlerimi yaptım. Bu arada yorulduğumu da hissettim. Meydanda güzel bir kahveye oturdum en iyisinden bir pasta ve yanında bir kahve ısmarladım. Etrafı seyrederken kahvemi yudumladım, pastamı yedim. Eski günlerimi yad ettim. Hava kararmaya başlayınca yavaş yavaş yürüyerek otelime ulaştım. Böylece günümü tamamladım.

Sightseeing (Şehir turu)

Deliksiz bir uykudan sonra moral ve motivasyon olarak kendime güzel bir gün hazırladım. 15 dakikalık bir yürüyüş yaptım, bir alışveriş merkezi olan Karstadt’ın köşesinde şehir turu yapacak olan otobüse bindim. Gönlüm on iki noktalı büyük turu isterken, vakit darlığından yedi noktalı küçük turu seçtim. Karstadt Münih’in en eski ve en büyük alışveriş merkezlerinden biridir. 1881 yılında yapıldığı için bende her zaman çok özel yeri olmuştur. Otobüsün ikinci katına oturdum, etrafı seyrettim, güzel bir güne kendimi hazırladım ve sürücünün tura katılanlara dağıttığı broşürü incelemeye başladım. Güzergahın gayet güzel çizildiği, dolaysıyla göreceğimiz, yaşayacağımız çok şey olduğu hissini verdi bana. Bu hisse kapıldığım sırada gözlerim tanıtım broşürünün sol üst köşesindeki yazıya ilişti. “More then 125 years sightseeing” 125 yıldan daha uzun süredir devam eden şehir turu! Bir anda 125 yıl geriye gittim. Nasıl yani, ne ile yapılıyordu, diye yanımdan geçmekte olan rehbere kısa bir soru sordum. Rehber kulağıma eğilerek usulca “Dört iri ve kuvvetli atın çektiği uzun at arabası ile başlamıştı her şey.” dedi.

Tur, 09.40’ta başladı. Brienner Str.’den geçerken Napolyon’un Rusya’ya yürüyüşü sırasında şehit düşen Baviaralı askerler anısına yapılmış, oldukça yüksek dikili taşı gördükten sonra, ilk durak König Platz oldu. König Platz’daki görkemli yapı eserlerinden birisi de, İon sütunları, peğiment, başlıklar ve kabartmaları ile Antik dönem Yunan yapıları örnek alınarak yapılmış olan müze binasıdır. (Glyptothek) Bina antik eserlerin sergilendiği klasik tarihi bir binadır.

Yapımı, Antik dönem hayranı olan Veliaht Prens I. Ludvig tarafından 1842 yılında başlatılmış, 1848 yılında Georg Fridrich Tsiblandom tarafından tamamlanmış. Böylece Münih, antik sergiler için inşa edilmiş, antik görünümlü muhteşem bir kültür merkezine kavuşmuş.

İkinci durağımız Kunstreal (Sanat Alanı) oldu. Bu yapının bizzat kendisi tam bir sanat eseriydi. Büyük ve muhteşemdi.

3. Durak Odeon Platz idi. Burada da gördüklerimi hayranlıkla izledim. O tarihi binaların tamamı koruma altındaydı. Ama bir “koruma” nasıl yapılması gerekiyorsa, öyle yapılıyordu. Hiçbir şey göstermelik değildi. Her şey geçmişi gerçek anlamda geleceğe taşımak içindi.

4. Durak Haus Der Kunst (Sanat Evi) karşımızda bu defa bir başka muhteşem tarihi bina daha vardı ki sadece ve sadece sanat için yapılmış adına da “Sanat Evi” denmişti.

5. Durağımız müze. Barış Melekleri Abidesi, Baviara Eyalet Meclis binası, muhteşem bir tarihi yapı. İnsana “Yok böyle bir şey!” dedirten estetiğe ve güzelliğe sahip. Residenz “Konut” karşısında Hof Garden, yanı başında Baviara Eyeleti Başbakanlık Binası, bu binaların da tamamı insanı defalarca resim çekmeye zorlayan güzellikte. Neredeyse içinizden “Ben buraya bir daha gelmeliyim.” diyor insan. İsartor kenarından geçtikten sonra,

6. Durak olan Marienplatz’a varıyoruz. MarienPlatz’ı zaten ayrı bir paragrafta anlatmak gerek ki ben de öyle yaptım.

7. Durak Stachus Platz, burası Marieplatzen diğer bir giriş kapısı; ama ayrıca bir kaç özelliği yazmaya değer. Kalbin attığı meydan, su fıskiyesi, tarihi binalar, kemerli yapılar…

İsar Nehri ve English Garden

Münih’in ortasından 14 Km. Boyunca süzüle süzüle akıp giden İsar Nehri, Avusturya hudutları içinde kalan Alp dağlarından doğar ve Degendorf civarından geçen Tuna nehrine dökülür. Nehir geçtiği her yere hayat verir, güzellik verir; ama en çok da Münih’e verir. Münih şehrini ortasından ikiye böler. Güney batısından gelip kuzey doğusuna doğru akarken, iki yanını ve çevresini öyle bir güzelleştirir ki seyretmeye, kıyısında dolaşmaya doyamaz insan. En güzel örneklerle düzenlenen alanlar, Münih’in kentsel rekreasyon alanı olarak önemli bir işlevi yerine getirmektedir. İsar’ın kenarında uçsuz bucaksız düzlüklerde yapılmış asırlık parklar, bahçeler, gezi, spor, havuz, yüzme dinlenme güneşlenme alanları Münih’e gözle görülür üstün zenginlikler katmıştır. Bunların içinde en önemlisi Englische Garten’dır (İngiliz Bahçesi). İngiliz Bahçesi’ndeki hayat Münih için bir yaşama biçimidir. İçi, yeme içme ve eğlence mekanları ile düzenlenirken hiçbir şeyin esirgenmediği olağanüstü doğa ve çevre uyumu ile genç yaşlı herkesin ortak yaşama alanı haline dönüşmüştür.

Birbirinden güzel mimari projeler, saraylar, yönetim binaları, müzeler, kültür merkezleri ile donanmış olan İsar ve çevresi yıl içinde hem Münihlilerin hem de milyonlarca turistin en önemli cazibe merkezlerinden biridir. Benzer bir durumu 2009 yılında Avustralya’nın Melbourne kentinde görmüştüm. Yarra Nehri, şehrin ortasından geçiyordu. Nehir, şehre doğanın en güzel yanlarını ve zenginliğini katıyordu. Daha da önemlisi yöneticiler bu fırsatı öyle bir değerlendirmişler ki, Yarra Nehri ve çevresini bir asır önce Melbourne’ün vazgeçilmez yaşam alanı haline getirmişlerdi.

Deutschen Museum (Teknoloji ve Bilim müzesi)

Çok değil, bundan 60-70 yıl önce bazı ülkelerde bisikletin şeytan icadı olduğu, binmenin günah olacağı cümle cemaate aktarılırken, sen kalk 1900’lü yılların hemen başında İsar Nehrinin geçerken ortada yarattığı ada üzerinde koskoca bir binayı teknoloji ve bilim müzesi olarak inşa et. Üstelik bu güne gelindiğinde dünyanın en büyük teknoloji ve bilim müzesi haline getir. Sadece bu bile Almanların bilim ve teknolojiye verdiği önemi kavramak için yeterli.

İlk olarak 1975 yılında eşimle gitmiştim bu müzeye. Sabahtan akşama kadar gezdik, dolaştık. Her icadın ilk denemesi ya da ürünü sergileniyordu. Hepsini tek tek gördük, inceledik. Gençlik de vardı serde. Yorulmak nedir bilmedik. En çok da o yıllarda popüler olan Apollo (Aya İniş) ayda dolaşan aracın birer örneğinin aslına uygun yapılıp sergilendiği bölümü gezerken şaşkınlıktan birbirimize baka kalmıştık.

Akşam müzenin kapanma saatine yakın çıktık. Daha 70-80 Km yol alıp Teğernsee’ye varmak zorundaydık. Yakınlardaki otoparktan arabamıza bindik, hava kararmadan evin yolunu tuttuk. Yol boyu Müzeyi konuşmak istedik; ama olamadı. Gördüğümüz o kadar çok icat vardı ki, abartmayayım %90’ını hatırlayamadık. Aklımızda sadece 10-15 icat kalmıştı. O kadar büyük bir alandı ve o kadar fazla icat vardı ki hafızamız hepsini almaya yetmedi sanırım.

Bu defa da girerken aynı duyguları taşıdım. Acaba yine mi aynısı olur diye hayıflandım; ama olmadı. Çünkü bu defa hem daha dikkatliydim hem de bir cep telefonu vardı yanımda. Şimdi çektiğim fotoğraflara ne zaman baksam, sanki bu eşsiz müzeyi yeniden dolaşıyorum.

Dünyanın dört bir yanından yılda 1.5 milyon ziyaretçi bu muhteşem müzeyi ziyaret ediyor. Bu ziyaretimde özellikle guruplar halinde gelen öğrenciler oldukça dikkatimi çekti. İtalya’sından Norveç’ine kadar çok ülkeden öğrenci gurubu vardı. 50 farklı bilim ve teknoloj dalında 30.000 civarında objenin sergilendiği müze, 28 Haziran 1903 yılında Alman Mühendisler Odası (Verein Deuscher İngenieure) tarafından Oskar von Miller öncülüğünde kurulmuş. Her yaştan insanın görmesinde fayda var bence. Özellikle öğrencilerin. Sırf bu bakımdan ilk fırsatta tüm torunlarımı bu müzeye götürmek arzusu içimde bu defa daha çok pekişti.

 

 

İlk Pilot Bölgeler ve İptalleri

60’lı yılların başında kurulan Turizm Bakanlığı’nın ilk icraatlarından birisi Kuzey Ege’yi “Turizm Pilot Bölgesi” ilan etmek oldu. İstanbul’dan İzmir’e; buradan Pamukkale’ye kadar uzanan coğrafyada 13 il ve ilçe Turizm Pilot Bölgesi ilan edildi. Yani Marmara’dan, İzmir’in güneyinde, Kuşadası’na kadar. En çok nokta da Akçay, Ören, Ayvalık, Foça, Çeşme ile kuzey Ege’deydi. Bilindiği üzere, bir bölge “Turizm Pilot Bölgesi ilan edilirse, devletin alt yapı yatırımları öncelikli olarak o bölgeye gider.” diye, özel düzenleme ile yapılmış Turizm Teşvik Kanunları var. Maalesef söz konusu teşvik ve yatırımlar, hiçbir zaman olması gereken düzeyde yapılmamıştır.

Her ne kadar o yıllarda Türkiye bütçesinde pilot bölge ilan edilen yerlere aynı anda altyapı yatırımları yapacak finansal kaynak yoksa da, biz ilan edelim, istim arkadan gelsin mantığı ile yapılan bir işti. Bu mantıkla yapılan iş, doğru değildi. Nitekim durumu gören bakanlık 1970’li yılların sonlarına doğru, yani henüz aradan 10 sene geçmeden ve pilot bölgeler gelişimini tamamlamadan, öncelikli olarak Kuzey Ege’yi pilot bölge listesinden çıkarıldı.

Sonuç çok kötü oldu. Çünkü söz konusu bölgelerin pek çoğuna, başta Turizm Bankası (Turban), Emekli sandığı, gibi kamu kuruluşları yatırım yapmıştı. Bunun yanı sıra özel teşebbüs de yüzlerce tesis yapımı ile turizm faaliyeti içine girmişti. Gerek kamu gerekse özel teşebbüsün tüm yatırımları atıl yatırıma dönüştü.

İkinci Pilot Bölge uygulamaları

Aynı yıllarda, Antalya, Muğla bölgeleri turizm Pilot bölgesi ilan edildi. Bunu anlayabilirim. Doğru da yapılmıştır. O bölge deniz, kum, güneş bakımından Kuzey Ege’den fersah fersah üstün. Ayrıca tarihi zenginlikleri ve doğal güzellikleri ile de ülkemizin güzel köşelerindendir; fakat burada insan ister istemez Kuzey Ege ile ilgili olarak şu soruyu soruyor kendine: 1960’ların ortasında pilot bölge ilan edilen Kuzey Ege’deki tüm turistik bölgeler 10 yıl sonra pilot bölge olmaktan niçin çıkarıldı? Madem çıkarılacaktı o halde neden on yıl kadar önce turizm pilot bölgesi ilan edildi?

Sorunun doğru cevabı bu gün hâlâ bilinmemektedir.

Kısaca sonuç:

Kuzey Ege’de başlatılan turizm hareketi tamamlanamamıştır. Bölgede turizm ölü doğmuştur. Dolayısıyla, başta kamu kurumları ve yatırımcılar olmak üzere Türkiye turizmi hem geri düşmüş hem de maddi ve manevi ağır bedeller ödemiştir. Bu hatanın vebali dönemin hükümetleri ve bakanlıklarınındır.

Dünyada pek çok ülke, uzun zamandan beri turizmde yeni trendler arayışına girmiş ve deniz, kum, güneş turizminin yanı sıra onlarca turizm türünü geliştirmeye çalışmaktadır. Bu çabayı daha da ileri götüren ülkelerin başında Amerika gelmektedir. Amerika’da uzay turizmi için pek çok firma yıllar önce kolları sıvamış uzaya seyahat edeceklerin kayıtlarını almaya ve uzaya tur düzenlemeye başlamıştır. Kişi başı 100 -150 bin dolar karşılığı kayıtlarını yaptıran turistler vardır. Her bir fırlatma için roket yapma yerine bir kaç defa kullanılmak üzere roket üretimi için yarışa giren firmalar vardır. Aralarında şimdiden kıyasıya bir rekabet oluşmuştur. Kısaca üç tarafı denizle çevrili ve dört mevsimin bir arada yaşandığı ülkemiz, turizmde bir türlü çeşitliliğe gidememiştir.

1970’lerde Kuzey Ege’de yapılan hataların benzeri bu defa 1980’li yıllarda Antalya ve Muğla bölgesinde yapılmıştır. Kontrolsüz ve denetimsiz binlerce tesis kurulması için her türlü teşvik verilirken bu tesislerde çalışacak kalifiye elemanlarının yetişmesi için gerekli olan çaba sarf edilmemiş; yeteri kadar otelcilik okulu açılmamıştır. Dolayısıyla denetimden uzak açılan binlerce tesisin işletilmesi sırasında ilk olarak personel problemi baş göstermiştir. Bu bağlamda taşeron şirketler işi, eğitimsiz kadroları, güvenceden yoksun olarak, otellere tedarik (temin) etmeye kadar tırmandırmışlardır. Özellikle her şey dahil konsepti ile hizmet veren çok yıldızlı otellerin, sınırsız sayıda ve denetimden yoksun olarak açılmasından dolayı pasta büyümemiştir. Var olan pasta artan otellerin sayısıyla birlikte küçülmüş küçülmüştür. Bu gün ise kimseye yetemez duruma düştüğünden satılık otel sayısı bir yılda %50 artarak 1300 adedi geçmiştir.

Bu olumsuzlukların dışında -her zaman söylüyorum ve yazıyorum- bir ülke, turizme göz kırpmadan önce kendi içinde, komşu ülkelerle ve tüm dünya ülkeleriyle barış, güvenlik ve güzelliği sağlamalıdır. Ancak sonrasında turizm sektörüne göz kırpmalı, bu alanda çalışmalar yapmalı ve onu geliştirmelidir. Orta Doğu’da yer alan ülkemizin komşularında halen devam eden savaşlar ve diğer olumsuzluklar ile bizim ülkemizdeki terör olayları, Türkiye’de turizmi bitme noktasına getirmiştir.

Turizmde henüz gelişim aşamasını tamamlamamış olan ülkemizin, bu bağlamda içerden ve dışardan her 3 – 4 senede bir darbe alarak gelişimini bir türlü sağlayamaması; ekonomisinin bozulmasından, işsizliğin artmasına kadar bir dizi başka sorunları doğurmaktadır.

Bugün ülkemizdeki tüm turizm yatırımcıları son iki yıldır ard arda yaşanan krizlerden, son derece muzdarip ve kafası karışıktır. Önünü göremediğinden, ne yapacağını da bilememektedir.

Çözüm için;

Risklerden ve olumsuzluklardan arındırılmış 40- 50 yıllık turizm politikaları üretmek için başta Turizm Bakanlığı olmak üzere hükümetin ve diğer yetkili kurumların acilen bir eylem planı yapmaları gerekmektedir. Aksi taktirde Türk turizminde kapının eşiğine kadar gelen bu bilinmezlerle, Türkiye turizminin nereye gideceği ne görülür ne de tahmin edilir.

Türk turizmini geliştirmek, koruyup kollamak ve uluslararası rekabette güçlü kılmak için şart olan turizm politikalarını yaratıp sisteme sokmak, yarınki değil bugünkü iştir.

 

 

2015 yılı turizm sezonunda, zaten bir kırılganlık sonucunda, hedeflenen turist sayısını ve beklenen turizm gelirlerini yakalayamadığımız gerçeğinin üzerine, Rus uçağın düşürülmesi ile birlikte çok ciddi olumsuzluklar baş göstermiştir. Bu olayın hemen arkasından Türkiye’nin en büyük şehirlerinde patlayan bombalar, ülke turizmini adeta rayından çıkarmıştır. Uçak düşürülmesi sonucu Rusların gelmesi bıçak gibi kesilmiş, patlayan bombalar, özellikle İstanbul Hava Limanı’nın bombalanması sonucu turizmde ihtiyaç duyulan güven tamamen ortadan kaldırmıştır. Sonuç olarak pek çok Avrupa ülkesi yöneticisi, vatandaşlarının Türkiye’ye gitmemesi çağrısında bulunmuşlardır.

Oteller satılık işçiler çaresiz

2016 turizm sezonu bu bağlamda tam bir kayıplar yılı olmuş, birkaç yüz bin çalışan iş bulamaz duruma düşmüştür. Sadece Antalya bölgesinde binden fazla olmak üzere Türkiye genelinde 2000’e yakın otel ve konaklama tesisi satışa çıkmıştır. Özellikle kredi ile satın alınan, inşa ya da tadil edilen işletmelerin pek çoğu, kredilerin geri ödemesinde, ciddi ölçüde sıkıntı yaşamaya başlamışlardır. Eğitimli – eğitimsiz yüzbinlerce çalışan ve ailenin yaşadığı zorluk aylardır sürmektedir. Hükümet durumun farkındadır. Her ne kadar destek vermeye başlasa da, bunun ihtiyacı karşılaması ve sorunları çözmesi mümkün değildir.

İşin bu tarafında hazin bir tablo varken, diğer tarafında da her şey dahil sistemi içinde otelleri doldurabilme adına kaliteden ödün vererek hizmet sunan pek çok otel de para kazanamadı. Para kazanamayınca işletmeler kendisini yenileyemedi. Kendini yenileyemediği için bakımsız kaldı ve rekabetten düştü. Bu hazin tablo ile işler her zamankinden daha çok sarpa sardı. Durum işin içinden çıkılamaz bir hal aldı. Bu noktada ülke turizmini yeniden rayına oturtmak ve harekete geçmesini sağlamak için çok boyutlu çalışmak, hücrelere kadar inmek gerekmektedir. Türkiye bu güne kadar çok krizler yaşadı ve atlattı; ama bu defa kriz derin ve çok vahim. Bu defa verilecek desteğin, teşvikin ve çıkarılacak kanunların acil olarak hayat bulması gerekmektedir. Verilmesi gerekli desteğin, bu defa hem çok fazla, hem çok acil, hem çok adaletli hem de kontrolden yoksun olmaması gerekmektedir.

İmaj, bellek ve algı

Yukarıdaki vahim tablonun yanı sıra imaj ve özellikle de bellek algısı çok önemlidir. Başta Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (Türsab) yetkilileri olmak üzere, Türkiye Otelciler Birliği yöneticileri, Avrupa’nın Paris ve benzeri önemli şehirlerinde, ülke turizmi için olağan üstü çabalar gösterseler de bu çabaların sorunu çözemeyeceği gerçeği ile karşı karşıya bulunduklarını beyanlarında açıklamaktadırlar. Türsab Kuşadası Bölgesel Yürütme Kurulu Başkanı, yaptığı bir açıklamada Avrupa’da “Türkiye ile ilgili çok ciddi sıkıntı var!” dedi. Sektörün endişe verici daha derin bir tabloyla karşı karşıya olduğunu ortaya koyan diğer açıklamalara da bu günlerde sıkça rastlıyoruz. Açıklamaya göre Türkiye Avrupa’da sadece imaj kaybetmemekte; İslama fobinin Türk fobisi haline dönüştüğünü söylemektedir. Bunun yanı sıra Avrupalının 2016 yılında Turizm hareketliliği içerisinde başka ülkelere kaymakla Türkiye’nin belleklerden silinebileceği uyarısında bulundular ki sonuna kadar katılıyorum. Çünkü gençlik yıllarımda tüm Avrupalının belleğinde Beyrut algısı vardı. Beyrut o yıllarda turistlere görkemli şatafatlı Bin Bir Gece Masalları’nda anlatılan güzellikleri sunan bir yerdi. Yazık ki Beyrut’ta bir iç savaş başladı ve birkaç sene sürdü. Birkaç sene üst üste Beyrut’a gitmeyen Avrupalının belleğinden Beyrut tamamen silindi. Aynı durumu şu yıllarda Mısır yaşamaktadır. (Esasında Mısır, geçen onlarca yılda birkaç defa turizmin hoşlanmadığı hallere düşmüş olmakla beraber, dünyanın en büyük kültür mirasları olan Piramitlere sahip olması sayesinde tekrar belleklere girebildi.)

Bizde Piramit yok! O halde biz ne yapmalıyız? Bu sorunun cevabını bulmak için, sorunları bir an önce tüm bilimselliği ve ilgili tüm tarafların katılımı ile masaya yatırmalı, bir çıkış yolu bulmalıyız.

 

 

Türkiye’ye neden rezervasyon yok?

Avrupalı; (son dakika satışları hariç) 2016 otel bağlantılarını çoktan yaptı; ama Türkiye’ye yapmadı.

Çünkü yaşanan olumsuzların yanı sıra, Avrupalı seyahat acenteleri, Türkiye’de tatil yapmak isteyen müşterilerine; “Türkiye bu yıl riskli görünüyor. İsterseniz 50 Euro daha fazla ödeyin, rezervasyonunuzu esnek yapalım.” diyor. Bu, şu anlama geliyor: “Türkiye riskli, gitmeyin… Ama ısrar ediyorsanız Türkiye’den size bir yer ayıralım. Arzu ettiğiniz zaman rezervasyonunuzu yakmadan, başka bir Avrupa ülkesine kaydırırız.” Bu şekilde, Türkiye’ye gelmeye istekli olduğu halde, farklı ülkelere yönlendirilen turistlerin sayısı milyonu aştı. Hal böyle olunca Türkiye’ye gelmeye niyetli ve istekli bir Avrupalının kafası karışmaktadır. Kafasında tereddüt oluşan turist, açık bir biçimde güvenli ve huzurlu bulduğu başka bir ülkeye gitmeyi tercih eder.

Foça turizmi yara alacak

2016 turizm sezonunun zor geçeceği hakkında yazımı yazarken, otuz beş yıldır içinde yaşadığım ve turizm işletmeciliği yaptığım Foça’yı, kötü gidişatın etkilemeyeceğini düşünüyordum. Ancak, bu günlerde gelen rezervasyonların azlığı dikkatimi çekti. Her yıl mart ayı ortalarına kadar, Avrupa ülkelerinden gelen rezervasyonlarla belli bir yoğunluk yaşardık. Bu yıl bunu yaşamıyoruz. Aksine, bu yıl % 50’den fazla bir azalma olduğunu gördüm. Durumun sezon sonuna kadar da değişmeyeceğini düşünüyorum.

Esasında Foça’ya uzun yıllardan beri, yerli ve yabancı olmak üzere, Foça tutkunu, Foça aşığı insanlar gelmekteydi. Bunu çıplak gözle ve kayıtlardan görüyorduk. Ama özdü, ama azdı… Fakat Foça sevdalısı, Foça tutkunu insanlar her yıl Foça’yı tercih ediyorlardı. Dünyanın her tarafına gitmeye durumu müsait olan insanlar, ısrarla her yıl aynı dönemlerde Foça’ya gelip tatilini yapıyorlardı. Bir sonraki yıl için ise; çoğu, daha Foça’dan ayrılırken odalarını ayırtıp dönüyorlardı. Geçen yıl da böyle oldu. Ancak, yerini bir yıl önceden ayıran insanların pek çoğu, malum nedenle 2016 yaz rezervasyonunu iptal etti. Bunun dışında başta Antalya olmak üzere, diğer turizm merkezleri, Rusya ve bazı Avrupa ülkeleri ile kontrat imzalamış, hatırı sayılır yüzlerce otel % 50 – 55’e varan indirimlerle iç piyasaya yönlenince, Foça tutkunlarının bir bölümü de, bu durumdan istifade edecekler ve bu yıl onlar da tercihlerini ucuz ve taksitli tatil için kullanmayı düşünecek ve güneye gideceklerdir.

Bu durumda 2016 yazında tez düşünüp, sıkı bir önlem almazsak, Foça turizmi maalesef olumsuz etkilenecektir.

UMARIM BEN YANILIRIM.

 

Toplantılar yapılır. Olabilecekler üzerine görüşler – fikirler – tecrübeler aktarılır. Turizm sezonunun nerede nasıl geçtiği ve bir yıl sonra nerede nasıl olacağı ile birlikte Türkiye’nin turizm konusunda rakip ülkelerle nasıl baş edebileceği üzerine konular masaya yatırılır. Birlikte günübirlik turlar düzenlenir. Ören yerlerine gidilir. Yenilir içilir her şeye doyulur da, sohbetlere doyulmaz. Türkiye içinden gelenler olduğu gibi İngiltere, Almanya, Fransa, Amerika ve hatta Avusturalya’dan bile katılan olur. Bazen bu toplantıların yer ve otel seçimiyle ilgili beklenmedik sürprizlerle de karşılaşıyoruz. Son 30 yıl boyunca bu toplantılardan 3 tanesi Bodrum’da yapılmıştı. Ancak son defa toplantı yaptığımız otel bize 2-3 gün adeta kabus yaşattı.

5 yıldızlı olmakla beraber tesis ve işletmecilik bakımından 3 yıldız ayarında bile değildi. Temizlik, tertip, düzen, yerleşim, klima, teknik, internet, televizyon… Banyolarda da her türlü eksik olduğu gibi, kahvaltı büfesinden yemeğine kadar zevkli, lezzetli değildi. Memnun edici hiçbir yanı yoktu. Yönetimimizle anlaşma yapılırken verilen sözlerin çoğu tutulmamıştı. Otelin çevresinden gelen trafik ve motor gürültüleri cabasıydı. Turist mevsiminin çok yoğun olmadığı kasım ayında bile Bodrum sokakları, caddeleri meydanları temizlikten nasibini almamıştı. Yazlıkçılar evlerine dönmüş nüfus azalmıştı; ama trafik buna rağmen bıktırıcıydı. Fiyatlar olması gerekenin çok üstündeydi. Ayrıca Bodrum içinde küçük gruplar halinde yürümek mümkün değildi. Kısaca çoğumuz bu defa hem otelden hem de Bodrum’un genel durumdan memnun kalamamıştık.

Yönetim kurulumuzun ikinci gün sunduğu seçeneklerden bir tanesi günübirlik Kos Adası gezisi oldu. Oraya da ancak pasaportu ve vizesi olanlar gidebiliyordu. Şükür benim pasaportum ve vizem hazırdı. Sabah saat 9.00 suları Bodrum Limanı’ndan hareket eden gemimizle – yolculuk süresi 20 dakika olarak bildirilse de -Kos’a 40 dakikada ulaştık. Gümrükten çıktıktan sonra gördüğüm Türk ve korunmuş Türk eserleri karşısında gözlerime inanamadım. Türk kalesi, kale içindeki cami, kent merkezindeki diğer camiler, hamamlar gayet güzel bakımlı ve korunmuş durumdaydı.

 

     Bodrum’un en güzel yanı Kos’a kaçışı

Arkadaşlarımla bir müddet beraber olup bir kafede keyifli bir sohbetten sonra kendilerinden ayrıldım ve tek başıma kentin sokaklarını, caddelerini, ören yerlerini, antik şehir kalıntılarını, kafelerini, restoranlarını, otellerini bir turizmci gözüyle izlemek için tüm gün yürüdüm. Açıkça itiraf edeyim ki gördüğüm şeyler beni şaşırtıyordu. Mesela kale kenarındaki 700 yıllık kağucuk ağacı yana doğru yere paralel 20 metre uzanmıştı bir ağacın gövdesinde bu ağaç 1760 yılında dikilmiştir diye yazıyordu. Binaları, mimarisi, bahçeleri, yeşil alanları, caddeleri, sokakları, meydanları birbiriyle uyumluydu. Renklerin birbiriyle uyumluluğu, insanın içini ferahlatıyordu.

Yarım asırlık bir turizmci olarak orada içimden şu sözleri geçirdim: Koslular turizmi benimsemişler, önemini anlamışlar, işlerini severek yapmayı öğrenmişler, bilimsel yaklaşımla, garsonundan esnafına, tüccarından patronuna kadar tatlı dilli güler yüzlü olmanın faydasının farkına varmışlar. Bu ve belki de almış oldukları eğitim görgü ve kültür sonucunda doğaya, tarihe, kültüre, insana saygılı olmanın farkındalığını yakalamışlar. Bugün edindiğim tecrübelerimle akşam Bodrum’a dönüş yolunda kendi kendime üzülerek şöyle dedim; Bodrum’un en güzel yanı galiba Kos’a kaçışıdır.

 

Midilli adası beş asırdan fazla Osmanlı topraklarına ait olduğundan; Assos ve Bademli’ye çok yakın bulunduğundan, bazıları Midilli Adası ile kendi arasında duygusal bir zilliyet bağı kurar. Aslına bakarsanız aynı şekilde ben de her defasında Midilli’ye giderken hafiften bir zilliyet bağı kurarım. Şimdi adaya yaptığım gezilerimin bende bıraktığı izlenimleri yazmak istiyorum.

 

     Karşılıklı Seferler

Türkiye’den Midilli’ye – Midilli’den Türkiye’ye her gün düzenli vapur seferleri vardır. Ayvalık’tan sabah 09.00’da, Midilli’den Akşam 18.00’de Turyol ya da Jale vapurları kalkar. Jale’nin araçla seyahat etmek isteyenler için arabalı  vapur seferleri de var. Geçen yıl yazın en yoğun zamanında gitmiştim. Bu yıl  eylül ayının sonunda gittim. Daha önceki yıllarda farklı aralıklarla birkaç defa daha gitmiştim. Okuduğum tarih kitaplarından ve yarım asırdır turizm sektörü içerisinde bulunmamdan olsa gerek, Midilli Adası her defasında bende özel bir merak uyandırır. Bu bakımdan Ayvalık’tan vapura bindiğim andan itibaren içimi huzur, mutluluk, biraz da heyecan kaplar. Yolculuk hava durumuna göre bir buçuk iki saat sürer. Bu defa da öyle oldu. Bir buçuk saatlik yolculuktan sonra vapurumuz Midilli limanına yanaşırken keyifli bir güzergah üzerinde gezi planı yaptım.

Adayı bundan önceki ziyaretimde doğusundan kıyıyı takip ederek Thermi üzerinden kuzeye doğru gezip dolaşmıştım. Adanın doğu kıyısında çok sayıda irili ufaklı, birbirinden temiz, güzel, sakin koy ve plajlar var. Bölgede en çok Ksambelia Plajını (Xampelia-N.Kydonion) beğenmiştim. Denizin içinde 100-150 metre yürümek mümkün, devasa bir havuz gibi. Dibi temiz, ince kum olan bu koy, sığ denizi sevenler için mükemmel bir yer. Yüzerken, deniz içinde yürürken bacaklarımın arasında küçük küçük balıklar dolaşıyordu. Koyda bulunan Art Restaurant’ın yemekleri ve fiyatları memnun ediciydi. Burada her defasında yarım gün kaldıktan sonra Mandamadhos, Kapi, Vafilos kasabalarını geze dolaşa Molivos’a ulaşmıştım.

Öncekilerin aksine bu sefer Midilli şehrinde konaklamak istemedim. Gezilip görülecek tarihi kentlerin içinde en tanınmış olan Molivos’un yakınlarındaki Petra’da kalmayı, orada yorgunluk atmayı, dinlenmeyi, diğer yandan gezilip görülecek yerler arasında bulunan Agiasos, Polimari gibi yerlere gitmeyi, son günü de Midilli şehrinde geçirmeyi istedim.

Liman kapısından giriş işlemlerini tamamladıktan sonra, adını Yunanistan’ın orta kesiminden gelerek, Başkent Kyme (Aliağa)’nin yanı sıra 10 kent ile birlikte Foça’yı kuran Aolisler’den alan, Aeolian Sun Rent a Car’dan  kiraladığım bir araçla adanın iç kesimlerine doğru  kıvrım kıvrım ince yollarına vurdum kendimi.

İlk durağım Ghera Körfezi kıyısında bulunan Therma oldu. Körfeze nazır ve daha ziyade bizdeki gibi erkeklerin ziyaret ettiği kahvehanede, bir fincan “Greek kahve” ısmarladım kendime. Söylemeden edemeyeceğim, bizim Türk kahvesinin aynısı, sadece adı değişik. Sade, az şekerli, orta diye Türkçe olarak soruyorlar hem de. Bu durumla adanın her yerinde karşılaşılıyor. Kahvemi içerken Kalimera-Kalismera’dan başlayarak kimi zaman İngilizce kimi zaman Almanca, sıcakkanlı kasaba sakinleri ile konuşurken, ortak noktalara değindiğimiz ve keyif aldığımız gözden kaçmıyor. Sohbetin güzel, zamanın dar olduğunun farkına vararak komşulardan izin isteyip yeniden yola koyuldum. Bir sonraki hedefim Kalloni üzerinde Petra’ydı. Kalloni’de arabamı bir otoparka bıraktım. Ufak tefek ihtiyaçlarımı almak için kasabada küçük bir tur yaptım. Yunanistan’da hüküm süren ekonomik krize rağmen insanlar yaşam ile bağlarını hiç koparmamışlar. Yüzleri gülmekte, birbirleriyle şakalaşmakta, birbirlerine takılarak espriler yaparak hayattan keyif almaya devam etmekteler. Orta boy bir markete girdiğinizde Avrupa Birliği Almanya’sı ve Fransa’sı ile ilgisi olan raf düzeni ile karşılaşmadım. Daha ziyade bizdeki alışık olduğumuz bakkalları andırıyordu. Market sahibi her müşterisi ile tek tek ilgilenerek bizdeki bakkallar gibi davranıyordu. Özellikle öğleden sonraki saatlerde dükkanların pek çoğu kapatmıştı. Dinleniyorlardı. Yoluma devam etmek için tekrar arabaya döndüm. Parktan çıkarken sağıma soluma baktım, ücret ödemek için kimse yoktu. Midilli’de, Therma’da gördüklerimi burada da gördüm: Otoparklar düzenli olmakla beraber ücretsizdi.

Asıl bundan sonra başlamıştı ince ve kıvrım kıvrım yollar. Her taraf alabildiğince zeytin ağacı ile donanmıştı. Çok meyilli arazilere erinmeden, yorulmadan, her bir ağaç için taştan istinat duvarları ve terasları yaparak zeytin ağacı diktiklerini görmek eski insanların ne kadar çalışkan olduğunun bir göstergesiydi. Ayrıca zeytin yere düşmesin, toprakla temas etmesin diye ağaçtan ağaca ağlar bağlanmıştı. Her bir görüş açısındaki manzara doyulamayacak güzellikteydi. Araba kullanırken bu güzellikleri, bakımlı zeytin ağaçlarını seyretmek tehlikeli olduğundan ara sıra arabayı kenara çekip durdum, gözümün görebileceği kadar her yanı seyrettim ve kendi kendime hep şunu düşündüm: Bunca dağı taşı zeytinlik yapabilmek için ne güçlü bir irade, azim ve çaba gerekti?

 

     Petra

     Kıvrım kıvrım yolları geride bırakarak Petra’ya vardım. Petra daha önceki ziyaretlerimde dikkatimi çekmiş bir kasabaydı. Güzel bir doğası, kasabanın bir ucundan diğer ucuna kadar uzanan bir plajı vardı. Bahçesiyle, dokusuyla ve plaja olan yakınlığıyla hoşuma giden bir stüdyoya yerleştim. Stüdyonun sahipleri, gençlik yıllarında Güney Afrika’da çalıştıktan sonra kazandıkları parayla 1980 yılında açtıkları bu mekanı o tarihten bu güne kadar işleten Helen ve Evripidis çiftiydi. Yaşları şimdi her ikisinin de 70’i geçse de son derece bakımlı, nazik, kibar ve tatlı dilli insanlardı. İşlerini severek yaptıkları daha konuştukları ilk cümleden anlaşılıyordu.

Henüz odama bile yerleşmemiştim ki farkında olmadan kahve eşliğinde bir muhabbete daldık. Güney Afrika’dan geldikleri için ana dilleri gibi İngilizce biliyorlardı. 90’lı yılların ortalarına kadar restoranlarındaki mezeleri tatmak, pişirdikleri yemekleri yemek için Selanik’ten helikopterle tanınmış insanların geldiklerini söyleyen, bir zamanlar çok meşhur olduğunu anlatmaya çalışan Helen, yaz aylarında Petra’da stüdyo açıp işlettiğini, kış aylarında Atina’da yaşayan öğretmen kızına yakın olmak için Atina’ya taşındığını anlatırken, benim nereden geldiğimi, ne yaptığımı da öğrendiğinden oturduğu yerden Kosta adında birisini aradı ve gelmesini istedi. Birkaç dakika sonra komşusu Kosta masamızdaydı. Çocukluğunu İstanbul’da geçiren, ilkokulu İstanbul’da bitiren Kosta anadili gibi Türkçe biliyordu.

 

     Molivos (Mithimna)

Sohbet gittikçe koyulaşıyordu; ama benim gönlüm bugün Molivos’a varmaktan yanaydı. Akşamı Molivos’da karşılamak istiyordum. Nitekim sohbete yarın sabah kahvaltıda devam etmek üzere izin isteyerek masadan ayrıldım. 20-25 dakika sonra Molivos’a vardım. Molivos sanki beni özel olarak karşılıyordu. İnsan bir yeri sevince galiba böyle hissediyor. Kentin girişindeki otoparklardan birisine park ettim. Mevsimle bağlantılı olarak otoparklar tıklım tıklım değildi; ama yine de bol miktarda otobüs ve binek araç vardı. Deniz kıyısından limandaki restoranlara kadar yürüdüm. Restoranlar akşam yemeği için harıl harıl hazırlık yapıyorlardı. Garsonlar nazik bir biçimde selamlıyorlar, tebessüm ediyorlar; ama çığırtkanlık yaparak kolumdan çekmiyor, önümü kesmiyorlardı.

Limanı dolaştıktan sonra hediyelik eşya satan küçük bir dükkana girdim, torunlarıma bir iki küçük hediye aldım ve kendisine limanın dışında güzel bir restoranın olup olmadığını sordum. Satıcı bana “Asıl Molivos şu ince yoldan yukarı doğru çıktığınızda antik kalenin eteklerindeki Molivos’tur.” diye dik ve dar bir yol gösterdi. Gösterdiği yolda yürüdükçe gördüklerim bana Molivos’u bir kere daha sevdirdi. Onlarca küçük hediyelik dükkanları, restoranlar, şık ve zarif kafeler, davetkar vitrinler, ziyaretçileri para harcamaya zorluyordu. Bu arada gözüme Türkçe yazılmış “Hamam Restaurant” ilişti. Muhteşem tavan ve duvar dekoru vardı. Temizdi. İçeri girdim, beğendim, orada yemek yemeye karar verdim. Sonradan adının Mary olduğunu öğrendiğim sahibi yanıma geldi ve beni restoranın terasına götürdü. Terastan  Molivos’u seyrettiğimde bir an kendimi uçakta hissettim. Bu manzarada insanın en çok sevdiğine “keşke sen de burada olaydın.” diyesi ve ona şiir yazası  geliyor. Mary de Türkçe biliyordu. Mönüsünde Türkçe de vardı. Yaptığı yemeklerle beni bir güzel ağırladı arkasından ikram ettiği Greek kahveyle belleğime Hamam Restaurant’ı kazımayı başardı. Yemekten sonra Mary’yle vedalaşıp şehri içime sindire sindire dolaştım. Molivos’un  Asos ve Şirince’nin tüm özelliklerini taşıdığını söyleyebilirim. Kenti dolaşırken içimden tüm sevdiklerimin burayı görmesini diledim.

Geç vakit otelime döndüm. Rahat bir uykudan sonra sabah kalktım, kahvaltı için restorana indim ve yine güzel bir sürprizle karşılaştım: Helen bildik kahvaltının dışında olağanüstü bir sofra hazırlamıştı. Biraz sonra dün akşam tanıdığım Kosta da geldi. Turizmden ticarete, ticaretten siyasete ve ekonomiye bir koyu muhabbettir başladı. Sohbet, iki saat sürdü; ama bize iki dakika gibi geldi. Yolcu yolunda gerek, atasözüyle izin isteyerek kalktım ve yeniden ince, kıvrımlı yollara düştüm.

 

     Agiasos

Yollarda fazla zaman geçirmeden soluğu Agiasos’ta aldım. Agiassos, tarif edilemeyecek güzel bir doğanın ortasında dağların arasında kurulmuş tarihi bir şehir. Dik ve daracık sokakları, iki üç katlı tarih kokan bir birinden güzel taş evleri, tarihi kütüphanesi, köy meydanı, eşine ender rastlanan güzellikteki Ayios Therapondas Kilisesi ve ağaç oymacılığının çok meşhur olduğu bir kasaba. Midilli Adası’nda görülecek en güzel üç beş çekim noktasından birisi Agiasos. Her gidişimde ayrı keyif aldığım bir kasaba.

 

     Polimari

Adanın güney kıyısındaki Polimari, tıpkı Agiasos gibi çok eski ve ünlü bir kasaba. Deniz kıyısındaki bu kasabanın  plajları, dar ve dik sokakları, yamaçlara kurulu şehir mimarisi, korunmuş kent tarihi dokusu da gerçekten görmeye değer. Gezilecek görülecek güzide kasabalardan birisi. 500-600 yıllık çınar ağaçları şehre ayrı bir güzellik katmakta. Ayrıca yemekleri, özellikle de meze ve deniz ürünleri ile bir adım önde olan Polimari, Midilli turu yaparken, görülecek önemli yerlerden biri. Polimari’yi yaşamak için en az bir güne ihtiyaç var.

 

     Midilli (Mytilene) 

Adanın başkenti ve Antik Çağ’dan günümüze kadar her zaman önemli olagelen Midilli, Yunanistan’ın en güzel şehirleri arasında yer almakta. Orta Çağ’da Akdeniz’de şap madeni ticareti ile uğraşan Gattosilio (Gatelluzi) ailesinin yaptırdığı Agios Therapontas Kilisesi’nin kubbesi, şehre başlı başına bir güzellik katıyor.

Limandaki “Özgürlük Heykeli” şehrin amblemidir. Gece dahil, günün her saatinde liman civarında ve meydanlarında, mekanlarında (siesta saatleri hariç) hayat canlı ve diridir. Birbirinden şık gösterişli mekanlarda uygun fiyatlar ile yemek, içmek, eğlenmek imkanı sunan şehrin arka caddelerinde, ara sokaklardaki dükkanlarda her şeyi bulmak mümkündür. Deniz kıyısındaki mekanların güzelliği kadar arka sokaklardaki tarihi dokunun da mutlaka görülmesi gerekir. Hele hava alanı güzergahındaki bahçeli tarihi binalar şehre görülesi bir değer sağlar.

En önemli unsurlardan biri de kentte pek çok yapıda hâlâ Osmanlı izlerinin bulunmasıdır.

 

 

Genel sorun iletişim

Turizm Haftası nedeniyle Foça esnaflarından oluşmuş bir gurup, turizm haftasını kutlamak ve ufak tefek fikir alışverişi yapmak için Jandarma Komando Okulu’nun gazinosunda bir araya geldi. Toplantıyı Garnizon Komutanı Fazlı Paşa ile dönemin Belediye Başkanı Süleyman Ege yürüttü. Toplantıda o günün koşullarında Foça turizminin en önemli sorunlarının başında o gün, “Foça – İzmir arası ulaşım” geliyordu. Günde sadece birkaç kere İzmir’e otobüs vardı. Otobüs sefer sayısının artırılması isteniyordu. Telefon haberleşmesi manuel santral aracılığıyla yapıldığından manuel santral kapasitesinin artırılması da önemli bir gündem maddesiydi. Teline kuş konduğunda, yağmur yağdığında, rüzgar çıktığında birbirine ekli elektrik tellerinin değiştirilmesinin gereğine inanılıyordu ve yönetimden, bunların iyileştirilmesi isteniyordu. Kuzeyde en son bina Yeşiltepe’de, güneyde ise bugünkü otobüs garajının orada idi. Foça’nın çöpü, üstü açık römork ile çekiliyordu. Bu arada başka turizm merkezlerinde, hidrolik sistemli üzeri kapalı araçlar, çöp toplama işinde devreye girmişti. Foçalı esnaf da traktörden çöp aracına geçmek istiyordu.

Bugünkü Bedesten’in bulunduğu alanda Rumlardan geriye kalan üzeri açık hangarlar vardı. Belediye bu hangarlara sonbahara doğru kömür yığar ve oradan evlere dağıtımını yapardı. Tabi bu süre zarfında kömür tozu tüm kente yayılırdı. Açık kömürlerin acaba torbalarda taşınıp taşınmamasının mümkün olup olmadığı tartışılırdı.

Bugünkü “Turizm Haftası” panel konuları

O yılların Turizm Haftası toplantılarından bugünlere gelindiğinde; Turizm Haftalarında başta Dokuz Eylül Üniversitesi, Foça Reha Midilli Turizm Fakültesi ve Foça Belediyesi olmak üzere Foça’da Türkiye, İzmir, Foça turizmi hakkında bilimsel toplantıların ve panellerin 6.’sı 20 Nisan 2016 tarihinde Foça Belediyesi Reha Midilli Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi.

40. Turizm Haftası etkinlikleri kapsamında düzenlenen “Türkiye, İzmir ve Foça Turizmi” başlıklı paneli Prof. Dr. Alp Timur yönetti. Panelist olarak da ETİK Başkan Yardımcısı Şinasi Akçay, ETİK İcra Kurulu Bşk. Yard. Öğr. Gör. Avukat İlker Ünsever, TÜRSAB Ege Bölgesel Yürütme Kurulu Başkanı Ali Hepşen, İzmir Turist Rehberleri Odası Başkanı Nihat Nebil Altınel katıldı. Panelin konusu “Kriz, Etkileri ve Çözüm Önerileri”ydi. Yani burada 1982’deki toplantıda olduğu gibi ulaşım, haberleşme, elektrik, su, çöp toplama yöntemi, alt yapı ile ilgili sorunlar görüşülmedi; onların yerine, turizmde uluslararası rekabet içinde ülkemizin yeri, ülke içinde ve komşularda gerçekleşen krizlerin, savaşların Türk turizmine verdiği zararların büyüklüğü ve telafisi için nelerin yapılması gerektiği tartışıldı.

Açıkça söylemem gerekir ki Türkiye turizminde olduğu gibi Foça turizminin de konu başlıkları değişmiş, içeriği daha bilimselleşmiştir. İşin bu tarafında geride bıraktığımız 34 yılda bu tür değişiklikler yaşandı.

Foça festivalleri

Foça festivallerinde de maalesef çoğu zaman olumsuz yönde değişiklikler yapılmıştır. Mesela Foça; turizm pilot bölgesi olduğu 1960’lı yılların ortalarından, Türkiye’nin ilk tatil köyü olan Clup Med’in 1967 yılında açılmasından bugüne kadar, markalaşmış bir festival yaratamamıştır. İlk festivalden son festivale kadar değişen belediye başkanları ile birlikte, Foça’da yapılan festivallerin hem adı hem de içeriği değişmiştir. Ağırlıklı olarak başına da “uluslararası” denilmiştir.

İsim ve içerik değişmez

Antalya’da ilk düzenlendiği yıldan bugüne kadar Altın Portakal, Adana’da Altın Koza, İstanbul’da Caz Festivalleri hiçbir zaman isim ve içerik değişikliğine uğramamıştır. Aynı durum Alaçatı’da görülmektedir. Alaçatı Ot Festivali, Alaçatı ile öylesine özdeşleşmiştir ki bundan sonra gelecek olan hiçbir belediye başkanının ya da belediye yönetiminin Alaçatı Ot Festivali’nin adını ve içeriğini değiştirmeleri söz konusu olamaz.

Bir turistik şehir için imaj bir kere yaratılır. Bunun üzerinden kent tanıtılır. Her yıl festivalin adı ve içeriği değiştiğinde ortada kent imajı diye bir şey kalmaz. Buna benzer bir durum, Foça ambleminin yapılmasında da gerçekleşmiştir. Ödüllü yarışma ile yaptırılan Foça amblemi nasıl ki her belediye başkanlığınca kullanıldıysa ve kullanılan amblem, Foça için nasıl bir imaj yarattıysa, aynı yöntemle festivaller de Foça için bir imaj yaratmalıydı. Maalesef bu olmadı. Pek çok belediye başkanı kendisinin birinci uluslararası X festivalini yapmaya çalıştı. Sonuç olarak Foça festivalleri imajdan yoksun kaldı. Dolayısıyla Foça’ya gereği kadar katkı sağlayamadı.